‘Güzel’, ‘iyi’ ve ‘ahenk’

Eski Yunan’dan beri erdem ahlakı taraftarı düşünürlerin bakışına göre ruh güzelliği ahlâkî arınmaya dayanır ve ahlâkî melekeler arasında bir ahenk/uyum kurulmasıyla gerçekleşir. Böylece ‘güzel’ ve ‘iyi’, taşıdıkları ahenk dolayısıyla bir bakıma aynı anlamı ifade ederler. Çünkü Platon’un deyişiyle “kötülük bir ahenk yokluğu, erdem ise bir ahenktir” (Phaidon, 93e).

Yeni-Platoncu düşünür Plotinus’e göre, her şeyin kaynağı olan mutlak Bir (Allah) hem iyi ve güzel hem de iyinin ve güzelin kaynağıdır; öyleyse iyilik ve güzellik ilâhî değer ve yetkinliklerdir. Plotinus, “Erdemin ilâhî parıltısı sende doğuncaya kadar kendi büstünü yontmaya devam et” derken iyilik ve güzelliğin birliğini ve bunların ruhsal arınma ve yetkinleşmeyle kazanılacağını anlatmak istemiştir.

Kur’an-ı Kerim’de alem ve eşyadaki ahenk ve nizam “mizan, kader, adl, kıst, tesviye, takvim” gibi kelimelerle ifade edilmiştir. Bir ayette, “Biz her şeyi bir ölçüye göre (bi-kader)...