Şark’ın irfanı sistemli tefekkürle buluş

Cemil Meriç, medeniyet-umran, kültür-irfan arasındaki farkı; Batı ve Doğu medeniyetleri arasındaki farkın kavramsallaştırılmış hali olarak görür. Ve bu çerçevede irfanı şöyle tanımlar: “İrfan, düşüncenin bütün kutuplarını kucaklayan bir kelimedir. İrfan insanoğlunun has bahçesidir. Ayırmaz, birleştirir. Bu bahçede kinler susar, duvarlar yıkılır, anlaşmazlıklar sona erer. İrfan kendini tanımakla başlar. Kendini tanımak, önyargıların ve yalanların köleliğinden kurtulmaktır. Tecessüsü madde dünyasına çivilemeyen, zekâyı zirvelere kanatlandıran, uzun ve çileli bir nefis terbiyesi, irfan. Kemale açılan kapı, amelle taçlanan ilim. İrfan insanı insan yapan vasıtaların bütünü.