Bir ‘Istıraplar ansiklopedi’miz olsaydı...

Bu başlık, 2011 yılında kaybettiğimiz değerli şair Hulki Aktunç’un “Istıraplar Ansiklopedisi” adlı şiir kitabından mülhem...

Zaman zaman hayata küsüp, yüreğimizin derinliklerinde karışık ruh hallerimize çareler bulabilmek için deruni yolculuklara çıkarız. Istıraplarımızı dindirebilmek için kimi zaman dualar okur, kim zaman da şiirin ve müziğin engin denizlerine atarız kendimizi.

Schopenhauer’a göre ıstıraptan kurtulma, istemenin susturulmasıyla sağlanabilir. Sanat istemenin en uygun gerçekleşim alanıdır. Tasarımdan bağımsızdır, ideaların bilgisini verir. Sanat evrenin doğasına dair kavrayışın aracıdır. Bencillik, kötülük ve kin gibi duyguların aksine, güzellik ve yüce duygusunu getirir. Bizi sürekli acıya götüren hazlardan uzaklaşıp, estetik hazza, daha açık bir ifadeyle sanattaki güzellik algısına ve daha da önemlisi yüce olana ulaşmak gerekir.

Tarih boyunca ıstırap kelimesi, çeşitli felsefi ve dini sistemlere konu oluşturmuş, mistisizm, ezoterizm ve spiritüalizm’de önem verilen ve ruhsal gelişimi sağlayıcı, öğretici niteliğiyle ele alınan bir kavramdır.

Gnostisizm’e ve antikçağda yaşamış inisiyelere göre ‘kurtuluş’ yolunda üç tür bilgi mevcuttur ki, bunlardan biri ‘ancak ıstırap yoluyla edinilebilen bilgi’dir (pathesis). Nasıl ‘sezgi’ veya tefekkür yoluyla edinilebilen bilgi”ye (gnosis) okullardaki kitabi öğrenimle ulaşılamazsa, ıstırap yoluyla öğrenilebilen bilgiye de başka yollarla ulaşılamaz.

Budizm’de ıstırapların bir öğrenme yolu olarak görülmesinden ziyade ıstırapların nedenleri ve ıstıraplardan kurtulma konusuna ağırlık verilir. Budizm’in kurucusu Buda insanoğlunun çektiği tüm ıstırapların nedenini insanların maddilikten ayrılmama isteğine, maddeye olan düşkünlüğüne, maddi tutkularının varlığına bağlar.

Budist öğretiye göre, dünyada kurtuluşa ermedikçe kimsenin kurtulamayacağı ıstırapların nedeni, geçici olan dünyasal unsurlara bağlanma ve isteklerdir. Budist metinlerde ıstırabın nedenleri arasında, maddi tutkulardan kaynaklanan kin, nefret, kıskançlık, öfke gibi duygular, çeşitli hırslar, cahillik, kişinin nefsini denetleyememesi ve geçmişteki hareketlerinin sonuçlarını kapsayan karması sayılır.

Neo-spiritüalist görüşte ıstırap