Hangi devlet depo basar?

Anayasanın 167 maddesinin II kısmı Piyasaların Denetimini ve Dış Ticareti düzenliyor. Maddeye göre; "Devlet, para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır; piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler." Eğer soğan stokçuları da fiyat yükseltmek için aralarında anlaşarak depolama yapmışlarsa, kartel yaratmış olurlar.

Modern devletlerde kartelleşme için alınacak önlemler; devletin  piyasaya doğrudan  girerek ve /veya gerekli yasal ve yönetimsel önlemleri alarak, rekabetin önünü açması şeklinde  anlaşılır.

Türkiye Küresel süreçte 2002 yılına kadar kısmen, 2003 sonrasında ise bu günkü siyasi iktidar tarafından tamamıyla tamamıyla dışlandı.

Piyasada oligopol yapılar oluştu. Blok yoluyla özelleştirme sonucu devlet tekelleri yerine yabancı özel tekeller geçti. Sıcak para girsin diye spekülatif sermaye kontrol dışında tutuldu. Banka ve kredi kartlarında faiz oranları tespit yetkisi Merkez Bankasına verildi. Geçen seneye kadar kredi kartları faizi, mevduat faizinin iki ve üç katıydı. Bütün bankalar azami faizde anlaşarak kartelleştiler. Yani devletin kendisi kartelleşme  yarattı.

Gelişmiş ülkelerde de devletin düzenleyici işlevi olmazsa piyasa rekabeti sağlayamaz. Buna piyasa başarısızlığı diyoruz.

Piyasa başarısızlığı, eksik rekabet, dışsallıklar, kamu malları ve asimetrik bilgi akışı yüzünden piyasa işleyişinin aksamasıdır. (İng. market failure) Asimetrik bilgi akışı, piyasada bir tarafın diğerine göre daha iyi veya daha fazla bilgi sahibi olmasıdır. Bilgi Asimetrisi, istediğinin tersine bir seçim, ahlaki risk ve temsil sorunu gibi sorunlar yaratabilir. Eksik bilgi sahibi olanlar yanlış kararlar verebilir. Haksız rekabet oluşur.