'Türkiye'de Köy Enstitüleri'

Bugün kitap günümüz. Köy Enstitüleri kapatılalı 65 yıl oldu ama tartışması bitmedi.

Kemal Tahir, 1967'de basılan "Bozkırdaki Çekirdek" romanında, Köy Enstitüleri'ni sorguluyor, Müfettiş Şefik Ertem'e,"Çekirdeği olsa bozkır kalır mıydı bozkır." dedirtiyor. Lise yıllarında okumuştum. Kemal Tahir, Köy Enstitüleri'ni yeriyor desem, yeridir!

Tarihçi Kitapevi Fay Kirby'nin "Türkiye'de Köy Enstitüleri" kitabının sekizinci baskısını yayınladı. Eser 528 sayfa. Niyazi Berkes (1908-1988) tercüme etmiş. Berkes bu kitabı tercüme etmek istemişse, bir kıymet gördüğünü bilmeliyiz. Mesele lehinde veya aleyhinde olmak değildir.

 "Türkiye'de Köy Enstitüleri" kitabı, Fay Kirby'nin (1926-1990), 1960'ta Columbia Üniversitesi'nde savunduğu doktora tezidir. Yazar, kitabın önsözünde "Türk toplumunun çağdaş bir toplum durumuna getirilmesinde bir kaldıraç olarak kullanma yolunda, ta II. Mahmut döneminde başlamış olan deneylerin art arda gelen başarısızlıklarından elde edilen deneyimlerinden sonra bulunmuş olan çıkar yoldur." der.

Fay Kirby, 1947-1950 yılları arasında Türkiye'de öğretmenlik yapmış. 1951'de tekrar Türkiye'ye gelmiş ve 1954'e kadar Köy Enstitüleri'ni incelemiş. Kirby, 1962'de yine Türkiye'ye geliyor ve artık gitmiyor. Ankara'da hayata veda ediyor.

Niyazi Berkes'in tercümesinin birinci baskısı 1962'de, ikinci baskısı 2000 yılında yapılmış. Sonraki baskılarda "Bugün artık kullanılmayan bazı öz Türkçe sözcükler değiştirilerek yerine eş anlamlı sözcükler konulmuş ve bazı cümleler düzeltilmiş..."