Moskova’da bayram namazı

Bilhassa Kırımlı ve Kazanlılarla, çünkü onlar hem İslam’da hem Türk camiasında aydınlanmanın öncüleri olmuşlardı.

AYDINLANMA ÖNCÜLERİ

Aydınlanma hareketinin öncülerinden Kursavi, Şahabettin Mercani, Gaspiralı İsmail , Musa Carullah, Addürreşid İbrahim , Fatih Kerimi gibi âlim ve düşünürler üzerine Kazanlı ve Kırımlı Müslümanlarla sohbet etmek isterdim.

Bu öncüleri unutmuş olanlar çıkacaktı; ben bunun hüznünü yaşayacaktım...

Bu öncüleri çok iyi bilenler de çıkacak, onları heyecanla dinleyecektim.

19. yüzyılda “Ceditçiler” (Yenilikçiler) diye bilinen bu âlim ve düşünürler Türk dünyasında ve hatta İslam dünyasında, kendi deyişleriyle “milli ve medeni” bir uyanış hareketine, bir aydınlanmaya öncülük etmişlerdi.