İbn Haldun ve İslam

İbn Haldun, İslam’ın ve insanlığın bilim tarihinde çok büyük bir isimdir.

Törende konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, İbn Haldun’u bırakıp pozitivist sosyolojinin kurucusu August Compte’un geçmişte önemsenmiş olmasını eleştirdi.

Hatta bunda bir kasıt olduğunu ima ederek “İbn Haldun mahkûm edilmiştir” dedi.

Günümüzde sosyoloji bilimi Compte’u çoktan aşmıştır.

İslam düşüncesinin yükseliş ve gerileyişini anlamada İbn Haldun fevkalade değerli bir sosyologdur.

14. yüzyılda yaşamış büyük sosyolog İbn Haldun’la, 20. yüzyılda siyasal İslamcılığın öncü isimlerinden Seyyid Kutup’u mukayese ederek bir değerlendirme yapmak istiyorum.


KELDANİLER, SÜRYANİLER...
Ben İbn Haldun’un “Mukaddime” adlı başeserini Süleyman Uludağ tercümesinden, “Hatıralar”ını Vecdi Akyüz’ün tercümesinden okudum; tabii notlar alarak, ders çalışır gibi.

Ufkum açıldı, tarihteki olaylar zihnimde daha bir “sosyolojik” zemine oturdu.

İbn Haldun “Mukaddime”sinde Müslümanların 8. yüzyıldan itibaren eski Yunan felsefesine ilişkin eserleri tercüme etmelerini övgüyle anlatır. Diğer antik medeniyetlerin eserleri kaybolduğu için Müslümanlar bunları okumadılar diye duyduğu üzüntüyü şöyle ifade eder:

“Keldanilerin, Süryanilerin, Kıptilerin, Babil halkının ilmi nerede? Bize sadece Yunanların ilmi kaldı.” (Mukaddime, cilt 1, s. 260)

Tarihte bütün insanlık için bir bilim ve tefekkür atılımı olan İslam medeniyeti böyle yoğun bir kültürlerarası temasla teşekkül etmişti.