Sanat ve zikir

Kubbetü’s-Sahra’daki tezhibin, geometrik uygulamaların İslam sanatlarının ilk programı olduğunu, bundaki ilk hareket noktasının ise Kur’an’da zikredilen meyve ve bitkilere, cennet tasvirlerine ve mikro-kozmos insanın akıl, ilâhî bilgi, ilham yoluyla aklının ve görüşünün yöneldiği makro-kozmosa isnat ettiğini söylemeli, söylemişsek bile bunu ilgili her bahiste yeniden söylemeliyiz. Çünkü bunlar İslam sanatının idraki / oluşumu esasında ikincil değil aslî şeylerdir.

Nitekim Oryantalistler, mezkur ilk programda Bizans etkisinden söz ederek, İslam sanatlarının tümüne yönelik pejoratif dili de tam buradan kurmakla kalmazlar, mezkur etkiyi pekiştirme tahtında orada kıyamet ve haşredilmenin imgesi olarak kullanılan sur boynuzunu, cennetteki –iaklı örtmeyen– leziz içkilerin imgesi olarak kullanılan kadehleri savaş ve zaferle ilişkilendirerek, muhataplarını Romalıların zafer kutlamalarındaki şaraba düşkünlüklerinin etkisine çekerler.