Arap âleminde İslam ne ifade eder?

Filistin, Gazze ve Kudüs meselesi geçen hafta olanca hararetiyle gündeme geldi ve birkaç gün içinde hararet birdenbire düşüverdi. Belli ki bu mesele İsrail’in yeni bir büyük saldırısına kadar zihnimizin derin dondurucusuna girdi. Ama benim bu meseleyle ilgili olarak geçen hafta yazmak isteyip de yer darlığından dolayı yazamadığım önemli bir noktaya değinmem gerekli. Türkiye, Kudüs meselesinde ciddi bir hassasiyet göstermesine rağmen özellikle Arap-İslam âlemi kulağının üstüne yatıp kendi işine bakmayı tercih etti. Peki, “koskoca” Arap âlemi niçin İsrail’in Filistin’deki katliam girişimlerine karşı ciddi bir tepki vermedi? Hadi, insani duyarlılıktan geçtik, en azından aynı din ve inanç müşterekliğinin az çok bir duyarlılığa vesile olması gerekmez miydi? *** Bu kritik sorunun cevabına dair hâl-i hazırdaki küresel siyaset dengeleri ve Ortadoğu projeleri üzerinden birçok şey söylenebilir; fakat bunun yanında Arap dünyasının kadim zihniyet kodları ve İslam algıları da meselenin anlaşılmasına yardımcı olabilir. Öncelikle Arap âleminin İslam’ı ve İslâmî semboller ve değerleri milli unsurlar olarak gördüğünü tespit etmek gerekir. Kuşkusuz bu bir genellemedir ve her genelleme risklidir; ama yine de genel durum böyledir. Araplar nazarında İslam kendi etnisitelerine ait kültürel unsurlar manzumesi olmaktan fazla bir anlam ifade etmemektedir. Hatta İslam onların nazarında siyasi ve ideolojik emellere hizmet eden bir alet, tabir caizse bir koltuk değneği mesabesindedir. Birkaç asırlık Suûdî-Vehhâbî rejimi bunun en somut göstergesidir.