Emekliliğe sağlık ayarı

Çalışma hayatıyla ilgili düzenlemelerde çalışanların da iş verenlerin de sağlıkları hep ön planda tutuluyor. İş güvenliği ile ilgili düzenlemelerin haricinde çalışanların emeklilik tarihleri ve iş yerindeki konumlarını etkileyen sağlıkla ilgili kurallar var. Bunun dışında hamilelik ya da engellilik gibi özel durumları olan çalışanlar için onlara uygun çalışma şartlarının oluşturulması mecburiyeti de kanunlarla düzenlenmiş durumda. İş yerinde bir hastalık kapma riski olan çalışan isterse tazminatını talep edip iş akdini sonlandırabiliyor.
Bu hak benzer şekilde işverene de veriliyor. Yine işyerinde sonradan bir rahatsızlık geçiren çalışanlar için iş görmezlik ödenekleri bulunuyor. Bu rahatsızlık iş görme gücünün belli oranda kaybolmasına yol açarsa bu kez yaş şartına bakılmadan emeklilik imkanı da bulunuyor. Aynı şekilde engelli çalışanlar için de yaş şartına bakılmadan erken emeklilik imkanları sunulmuş durumda. Şimdi bu hakları detaylarıyla inceleyelim.

İŞ GÖRMEZLİK ÖDENEĞİ:
Bu sistem sayesinde çalışanlar rahatsızlık yüzünden çalışamadıkları ya da raporlu oldukları dönemler için SGK'dan para alabiliyorlar. Böylece raporlu olarak geçirilen dönemlerde gelir kaybının önlenmesi sağlanıyor. Üç çeşit geçici iş göremezlik ödeneği bulunuyor
Sigortalı olarak çalışan kişi işyerinde bir kaza geçirmiş ise veya işiyle alakalı olarak meslek hastalığından ötürü rapor almış ise SGK rapor parası ödüyor. Burada geriye doğru prim ödeme şartı aranmıyor.
Hastalık veya herhangi bir rahatsızlığından dolayı rapor alınmış ise, çalışanın rapor tarihinden önce 90 gün prim ödemiş olması şartı ile rapor parası alma hakkı bulunuyor.
Kadın sigortalılar doğum yapması durumunda doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere doğum parası alma hakkına sahipler.
Yine 90 günlük prim şartı aranıyor.

MALULEN EMEKLİLİK:
Çalışanların iş hayatında iş yapabilme kabiliyetlerini belli oranda kaybedecek kadar bir sağlık sorunu yaşamaları durumunda, onları koruyan bir sistem olarak malulen emekliliği görüyoruz.
Burada en önemli şart olarak bu rahatsızlığın sigortalı olunan tarihten sonra ortaya çıkmış olması belirlenmiş durumda. Burada iş gücünü kaybetme oranı olarak yüzde 60 şartı bulunuyor.
Bu oranda çalışma gücünü veya iş kazası-meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü kaybetmesi halinde sigortalı malul sayılıyor. Malulen emeklilikte gerekli şartların sağlanması yanında, sigortalının talep etmesi de isteniyor. SGK kendiliğinden malulen emeklilik işlemi başlatmıyor.
Malul sayılan ve malulen emekli olan sigortalılar artık bir başka işte çalışamıyor.
Çalışması halinde ise emekli maaşı kesiliyor. Malulen emeklilik için gerekli şartları şöyle sıralayabiliriz:
Sigortalının en az yüzde 60 oranında iş gücü kaybıyla malul sayılması.
En az 10 yıldan beri sigortalı olup, toplam 1.800 gün primi ödemesi. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmıyor ancak 1.800 gün (5 yıl) prim isteniyor.
Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan, işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra kuruma yazılı olarak başvurması gerekiyor.

HAKLI FESİH İMKANI:
İş kanunumuz sağlık sorunlarını, işten ayrılma ve iş akdini bildirimsiz olarak feshetme gerekçesi olarak sayıyor ve bunu da 24 ile 25. maddelerinde düzenliyor. Burada hak sadece çalışana değil işverene de tanınıyor.
İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması ve işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa çalışan iş akdini feshedip tazminatını alabilyor. Yine işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa da aynı hakkı kullanabiliyor.
İşveren açısından bakıldığında ise çalışanların sağlık sorunları yüzünden iş akdini feshetme hakkı tanınıyor.
Bunun şartları ise şöyle belirleniyor: