Atatürk, ilk Türkçe tefsir ve Muhammed Hamdi Yazır (2)

Yakın tarihimizle ilgili tahlillerde indirgemeci ve ideolojik bakışlar, sağlıklı düşünmeye olanak tanımıyor. Tarihi hadiseler, olgular ve şahsiyetler çoğu zaman toptancı yargıların kurbanı. Geçen haftaki yazıma gelen mesajları da dikkate alarak söyleyeyim; ne Hamdi Yazır tek bir yönüyle değerlendirilebilir ne Mehmet Akif. Hamdi Yazır; İttihat Terakki’nin etkin bir üyesi, Abdülhamit karşıtı, saltanat ve hilafetin karşısında meşrutiyetin yanında, Sultan II. Abdülhamit’in “hal” fetvasının müsveddesini yazma iradesi göstermiş, Damat Ferit kabinesinde yer aldığı ve bakanlık yaptığı için İstiklal Mahkemeleri’nde idamla yargılanmış, kırk gün hapis yatmış ve sonunda beraat etmiş. Kendisine teklif edilen Türkçe tefsir projesini kabul etmiş ve yerine getirmiş. Görüşlerinde ve tefsirinde, felsefi ve sosyolojik akılcı yorumlarının yanı sıra gelenekteki izleği dikkate alan bir müfessir. Şimdi bu fotoğrafa bakarak gelenekçiydi veya Atatürk karşıtıydı ya da Atatürk’ün dünya görüşünü ayniyle kabul ediyordu gibi tek bir yargı cümlesiyle Hamdi Yazır anlatılabilir...