İdam inadı

Sallandıracaksın üç beş kişiyi bak bakalım bir daha oluyor mu?.. 
Toplumsal sorunları, kolaycı hazır reçetelerle kesin çözüme ulaştırmayı düşünen cahil kafaların toplumunda bu tür önerilerle sık karşılaşılır. 
Cahil cüreti cahillikle orantılı olduğundan, cehalet arttıkça, üç beş kişiyi sallandırarak sorun çözme önerisi her alana yaygınlaştırılır. 
Enflasyondan trafiğe, gelir uçurumundan yoksulluğa, yolsuzluğa kadar her aksaklığı üç beş kişiyi sallandırarak çözme önerisi, insanları korkutarak, sindirerek yönetmenin çözüm olduğu yanılgısıdır esasında. 
Eğer bu yöntem geçerli olsaydı, tarihin en büyük korku toplumları en gelişmiş uygarlıkları olurdu... 
Korkutmanın, sindirmenin makbul bir yönetim biçimi olduğunun düşünüldüğü dönemlerde bile idamın caydırıcı olmadığını kanıtlayan veriler çoktu. 
Arthur Koestler idamın saçmalığını yansıtan eserinde, yankesicilik suçunun cezasının idam olduğu ortaçağ İngilteresi’nde bu suçun en sık işlendiği yerin, infazın gerçekleştiği meydanlar olduğunu anlatır.

***

Çağdaş kriminolojide, cezanın ıslah edici işlevi olup olmadığı hâlâ tartışmalıdır ve bu yönü olmadığını savunanların oranı azımsanmayacak düzeydedir.
Ölüm cezasını kaldırmış olan toplumlarda bu sonuca varılmasındaki ana saik, hukuki hatanın işlendiğinin ortaya çıktığı durumlarda idam halinde hatadan geri dönülmesinin imkânsızlığı gibi etkenler değil, ama bu cezada caydırıcılık olmadığının anlaşılmış olmasıdır. 
İdamda, çağdaş yaşamın cezadan beklediği sonuçların hiçbirinin olmamasının yanı sıra, bir de insanlığın, toplumun da ne gerekçeyle olursa olsun, bir insanın canını almak hakkına sahip olmadığı düşüncesinin egemen olduğu aşamaya varılmış olmasıyla birlikte, ölüm cezası bir ceza olmaktan çıkıp cinayet haline gelmiş bulunmaktadır.