Döviz kuru nasıl oluşur?

Haklısınız, ilk bakışta çok basit bir soru gibi görünüyor. Belki çoğumuz cevabı vermişizdir bile; “Nasıl olacak, Merkez Bankası, bankalar, döviz büroları bir şekilde belirliyor işte” diye.
Sorumuzun içeriği biraz başka. Kur bir şekilde belirleniyor belirlenmeye de, kurun düzeyini etkileyen faktörler nasıl ve daha önemlisi nerede devreye giriyor, önemli olan bu.
Örneğin Merkez Bankası’nın faizi artırması ve bu sayede kurun yatay seyretmesi bekleniyor ama Merkez faizi sabit tutarsa kur ilk tepkiyi nerede veriyor? Örneğin Türkiye’nin bir ülkeyle ilişkileri birden geriliyor, uluslararası alanda ciddi bir sorun yaşamaya başlıyoruz, kurdaki ilk tepki nerede kendini gösteriyor? Bu çerçevede ABD ile olan durum tipik bir örnek işte.
Örneğin çok büyük bir doğal afet yaşıyoruz, kur nerede ve niye artış gösteriyor?
Örneğin seçim yapılıyor ve siyasi ortamı yumuşatacak bir sonuç ortaya çıkıyor, bu durumda döviz kuru kimlerin tercihiyle ya da kararıyla birden düşüşe geçiyor, bu kişiler (ya da kurumlar) ne gibi işlemler yapıyor?

Örneğin ekonomide derin bir sorun yaşanıyor, ilgili bakan çıkıyor çok inandırıcı bir açıklama yapıyor, önlemleri sıralıyor ya da açıklaması beklentileri karşılamaktan çok uzak kalıyor, içeriğe göre tırmanan ya da düşen kur için düğmeye ilk kim ya da kimler basıyor?

İlk tepki bankalardan...

Kuru yukarı itecek ya da aşağı çekecek bir gelişme yaşandığında ilk tepkinin oluştuğu kurumlar doğal olarak bankalar. Bu öylesine gelişen bir tepki değil tabii ki. Sonuçta bankalar temel ekonomik faaliyetler için aracılık eden kurumlar. Dövize ihtiyaç duyanın adresi de bankalar, elindeki döviz fazlasını satacak olanın adresi de...

Banka, yapılan bir açıklama ya da yaşanan bir gelişme üzerine kurun yükseleceğini (veya düşeceğini) görüyorsa buna göre pozisyonunu değiştirecektir. Bu durum anında bankalararası döviz piyasasına yansıyacak ve oradaki kurlar yukarı doğru gitmeye başlayacaktır. Tek yansıma tabii ki bu piyasaya olmayacak, banka döviz alış ve satış fiyatlarını da yukarı itecektir. Artık bankaya giden dövizini daha yüksek fiyattan satabilecek, almak isteyen de daha çok ödeme yapmak durumunda kalacaktır.

Ancak belirsizliğin çok belirgin olması ve geleceğin adeta görülememesi durumunda geçtiğimiz günlerde olduğu gibi bankalar alım-satım kurları arasındaki makası çok açacaklardır.