Geçenlerde bir arşiv taraması yaparken, 2006 yılındaki bir
yazıma rastladım. Dizel motorların yıldızının parladığı,
tüketicilerin "Dizel mi benzinli mi?" sorusunu sıkça sorduğu
yıllarda ben de, benzinli motor ile dizel motoru icat eden isimleri
başlığa çıkarıp "Otto mu, Diesel mi yarışı kim kazanacak?" diye
sormuşum. Yazının sonunda ise "Kimin kazanacağı şimdiden belli"
diye dizeli işaret etmişim.
Yıllar herkesi olduğu gibi beni de haksız çıkardı. Ne dizel motoru
icat eden Rudolf Diesel ne de benzinli motorun mucidi August Otto
kazandı. Kimsenin tahmin etmediği bir isim yarışı galip bitirdi.
Elektrikli motorlu ilk otomobili icat eden Thomas Davenport yarışı
kazanan isim oldu.
Filmi biraz geri alalım. Nikolaus August Otto, 1867 yılında
benzinli motoru icat etti. O tarihten bu yana benzinli motor el
üzerinde tutuldu. Otomobil üreticileri yüzyılı aşkın bir süre
benzinli motor teknolojisi üzerinde çalıştılar.
1898 yılında Rudolf Diesel tarafından icat edilen dizel motor ise
uzun yıllar üvey evlat muamelesi gördü. Ne zaman Common-Rail
teknolojisi geliştirildi. Modern teknolojiyle birlikte, dizel
motorların dönemi başladı.
1980'lerde yüzde 7'ler civarında olan dizel motorlu otomobillerin
payı, 2000'lerde yüzde 50'lere çıktı. Hatta İtalya, Fransa gibi
ülkelerde dizelin payı yüzde 60-70'lere kadar yükseldi.
Ancak 2015 yılında patlak veren emisyon skandalıyla birlikte
dizelin tahtı sallanmaya başladı. Dizel satışları hızla düştü.
Ayrıca birçok ülke dizel motorların satışını yasakladı. Ardından bu
yasaklara benzinli motorlar da dahil edildi. 2030'dan itibaren
birçok ülkede artık elektrikli motorlu araçlar satılabilecek. Tabii
ki dizel ve motorlu araçlar bir anda ortadan silinmeyecek. Yavaş
yavaş yollardan çekilecek, yerini elektrikli araçlara
bırakacaklar.
55 yaşında intihar etti
Alman asıllı Rudolf Diesel, 18 Mart 1858'de Paris'de doğdu. Hayatı
Paris, İngiltere, Almanya ve İsviçre'de geçti. 1890'lı yıllarda
buhar makineleri üzerinde çalışmaya başladı. O dönemde amonyak
buharı kullanan bir motor icat etti. Ancak bu hayatına mal
oluyordu. Ardından dizel motor üzerinde çalışmaya başladı. 1892'de
içten yanmalı makinelerle ilgili tasarımlarının patentini aldı.
Sanayici Krupp ile ilk pratik motor denemesini gerçekleştirdi.
1896'da 3 metrelik demir silindirli, pistonlu bir motor geliştirdi.
Önce gemiler ve elektrik santrallerinde kullanılan büyük dizel
motorlar, zamanla küçülerek otomobillerde kullanılmaya başlandı.
1913'te Deniz Kuvvetleri'nin davetlisi olarak İngiltere'ye gitmek
için bindiği gemide 55 yaşında intihar etti.
Okulu bıraktı tüccarlığa başladı
Amerikalı mucit elektrikli oto üretti
Elektrikli motorlu otomobilin icadında birden fazla ismin katkısı
var. Örneğin Rus asıllı İtalyan fizikçi Alessandro Giuseppe Antonio
Anastasio Volta, birincil hücreli pili icat etti. İngiliz kimya ve
fizik bilgini Michael Faraday, elektrolizin temel ilkelerini
belirledi. Fransız fizikçi Gaston Plante, ilk elektrik
akümülatörünü buldu. Ancak, kayıtlara göre Amerikalı mucid Thomas
Davenport kayıtlara ilk elektrikli otomobili yapan kişi olarak
geçti. 1835'te elektrikli otomobili üreten Davenport, 1837'de ilk
elektrikli motor için patent aldı.