Mağlubiyet acısı

İlk gençlik yıllarımda en çok tanık olduğum tartışma "İslam terakkiye mâni midir?" sorusu etrafında şekillenirdi.
Batıcı sekülerler "İslam ilerlemenin önünde engeldir" derken; muhafazakâr dindarlar "İslam değil, İslam'ı yanlış anlayışımız ilerlemeye engeldir..." derlerdi.
Lakin her iki taraf da geri kaldığımız konusunda hemfikirdi, sadece sebepte ayrılırlardı. (İlerlemeye farklı bakış veya terakkinin epistemolojik sorgulanması sofistike olduğu kadar da oldukça dar bir çevrede karşılık bulmuştu. Bahsi diğer.)
Aslında söz konusu tartışma çok eskiydi. Mesela, Renan'ın 1883'te ortaya attığı o meşhur "İslam ilerlemeye engeldir" iddiasına, Namık Kemal sert bir reddiyeyle karşılık vermişti.
Sonuç itibarıyla iki ana akımdan söz edebiliriz. Biri çareyi...