Parça olan paryalaşır

Yazımın başlığı, Mehmet Özdemir’in Endülüs adlı çalışmasında (İSAM Yayınları, İstanbul 2014) Mülûkü’t-Tavâif / Tavâif-i Mülûk’u anlattığı bölüme verdiği isimdendir: “Parçalanma ve Paryalaşma.”

“Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik” roman-tizminin ya da nostaljisinin bir adım berisinden baktığımızda, Müslüman toplumlardaki yönetme dirayetinin istisnasız olarak tefrikaya düşülmek suretiyle kaybedildiğini görürüz ki, Endülüs bunun en somut ve en acı örneklerinden biridir.

Bu bağlamda “Parçalanma ve Paryalaşma”nın açılımı, kavi bir bütünden, benzerliklerini de hızla kaybedip artık kapkara bir belirsizliğin paydaşı olarak kopmaktır. Endülüs’te Hilafet erkinden kopmak şeklinde tahakkuk eden bu durum, günümüzde çeşitli devletlerin çatısı altındaki Müslüman toplumlarda elan yaşanmakta olan tefrika ile de eşleştirebilir.

Nitekim, söz konusu yerlerde iktidarlardan, ana akım partilerden, gruplardan sözüm ona bağımsızlaşma adına koparak yine çeşitli parti ya da grup tanımıyla parça olmayı seçenlerin, bilerek ya da bilmeyerek son tahlilde şer güçlerinin payandası ve giderek onların paryası oldukları aşikardır.

Tefrika kelimesinde toplanan ve binlerce kez...