Ramazan yazıları -7-

İnsanlar genel olarak üç sınıftır; birinciler dünyaya ve dünyanın çöplüklerine arzuludur; diğer sınıftakiler ise, ahirete ve onun nimetlerine istekli; bir diğerleri ise ne dünyayı ve ne de ahireti ve onun nimetlerini arzulamayıp, yalnızca Allahü tealayı ve O’nun muhabbet ve rızasını arzular.
İmam-ı Gazali hazretlerinin daha hususi tasnifine göre ise, insanlar yine üç sınıftır; birincileri gıda gibi olup herkese her daim lazımdırlar. İkinci zümre ise, ilaç gibi olup, gerekli olduklarında ve gerekenler için lüzumludurlar. Bir diğer zümre ise, zararlı mikroplar gibi olup; hiç kimseye lazım olmamalarına rağmen, bol miktarda bulunurlar!
Yine İmam-ı Gazali hazretleri, başka bir tasnifinde insanları dört sınıfa ayırıp; şöyle açıklıyor: Birinciler, ehl-i dünyadır. Oğlun, kardeşin, eşin gibi en yakınların da olsa; bunlara dünyalık verdikçe seni severler! Gerçekte kendilerini, kendi menfaatlerini seviyorlar ama; senden menfaatlendikleri için seni sever gözükürler. İkinciler, ehl-i küfürdür. Yani kâfirlerdir. Belli olduklarından; sana zararı en az dokunacak zümredir. Çünkü, kâfir olduğunu bilirsin; tedbirlerini de ona göre alırsın! Üçüncü kısım ise, ehl-i bid’attir. Sana karşı en tehlikeli olan zümre bunlardır. Senin imanını bozmadıkça yakanı bırakmazlar. Yanlış inançlarını hak bildiklerinden, tevbe bile etmezler. Dördüncü kesim ise, Zümrüt ü Anka misali çok az bulunurlar; özellikleri ise, menfaatsiz sevmektir. Böyle bir devlete sahipsen; elden bırakmamak için ne gerekiyorsa yap!..
Dikkat edilirse, bütün bu tasnifler insan için ve insana göre yapılıyor. Zira her şeyin merkezinde insan vardır. O insan ki, gerçekte küçük kâinatın ta kendisidir. Diğer tüm mahlukatın her biri; hava-su-ateş-toprak denilen unsurların yalnızca birinden yaratılırken; yalnızca insan, bunların dördünün toplamından halkedilmiştir. Bundan dolayıdır ki, kâinatta ne varsa, onlardan bir hülasa insanda mevcuttur. Bunlardan başka, insanda bir cevher daha vardır ki, mahiyetini kendisi de bilmiyor!
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki: "... İnsandaki aşk ve dert, onu diğer mahluklar içinde üstün kılmıştır!