“İnsan ötesi geleceğimiz”

Geçenlerde çocuklarla çizgi film izlerken fark ettim, bizi öylesine savaşlarla, mağduriyet ve madunlukla, kısacası can derdiyle baş başa bırakıyorlar ki, sanatta, bilimde, düşünce dünyasında neler olup bitiyor dönüp bakamıyoruz bile. Çocuk çizgi filmleri, öylesine başarılı, öylesine sürükleyici ve çocuklar o kadar çok bunlarla haşır neşirler ki, asıl insan mühendisliği buralarda yapılıyor, göremiyoruz. Televizyon programları reyting oranlarına bir bakın, en çok izlenen ilk yüz programın yarısının çocuk çizgi filmleri olduğunu gördüğünüzde daha kolay dert ortağı olabileceğiz.
Neyse, asıl meselem, çocuk çizgi filmlerindeki müthiş gelişme değil. Pek anlamam da zaten. İçine battığımız, batırıldığımız hercümerç içinde dünyanın yeniliğe hazırlanan öteki boyutuna kulak veremememiz. Çocuk çizgi filmleri sadece bir örnek, neler oluyor neler… Bizim “teknomedyatik” adını verdiğimiz dünyada öyle gelişmeler ortaya çıkmış ki, artık “insan”ın aşıldığından, “insan-sonrası” döneme girildiğinden bahsediliyor. Daha fazla oyalanmadan biz de bir an önce bu kulvara girmeli, neler olup bittiğine bakmalı, ahlak ve eleştiri süzgecini elimizden bırakmamalıyız.
Şimdilerde itibarı yerlerde sürünen, 1992'de yazdığı “Tarihin Sonu” tezinin sahibi olan Francis Fukuyama, 10 yıl sonra bu saçma teziyle uyumlu bir kitap daha çıkartmış, adını da “İnsan Ötesi Geleceğimiz: Biyoteknoloji Devriminin Sonuçları” diye koymuştu. Kısa süre içinde ODTÜ Yayınları tarafından dilimize de tercüme edilen bu kitabı, biz de “Yalnızca bilmeyenler konuşuyor, sorun bu!” başlıklı bir yazıyla kıyasıya eleştirmiştik. Bugünlerde revaçta olmaya başlayan “insan-sonrası” (posthuman), “insan-ötesi” (transhuman) gibi görüşleri ele alabilmek için, hiç hak etmese de Fukuyama'nın pek zayıf kitabını tekrar gündeme getirmek iyi bir fikir olabilir. Hem konuya bir giriş yapmış hem de bu yeni fikirlerin temellerinden birisi olan biyoteknolojik gelişmeler üzerinde durmuş oluruz.