Özbekistan’ın kaderine kim karar verecek?

Özbekistan Cumhurbaşkanı Kerimov'un öldüğü kamuoyundan birkaç güç saklandı. Ölenin öldüğü önceki gün resmen açıklandı. Bu durum bile başlı başına Özbekistan'ın “tarih dışı” karakterini ortaya koymaya yetiyor. Eski devirlerde varisleri tahta geçene kadar sultanların, kralların vefatları saklanırdı. Bu saklama süresi içinde, iktidarı çevreleyen güç odakları tahta kimin geçeceğine karar verirlerdi. Bazen bu süre içinde muhtemel varisler arasında iktidar savaşları yaşanır ve güçlü olan kazanırdı. 21. Yüzyıl'da, Özbekistan örneğinde kimin ülkeyi yöneteceğine Özbek halkının karar vermesi istenmiyor.
1989'dan bu yana ülkeyi demir bir yumrukla yöneten Kerimov'un her ne suretle olursa olsun mezara kadar iktidarı elden bırakmayacağı tahmin ediliyordu. Bu süre zarfında Kerimov'un Özbek halkına kazandırdıklarını komşusu Kazakistan'a bakarak kıyaslayabilirsiniz. Aynı süre zarfında Kazakistan zenginleşirken Özbekistan daha da yoksullaştı. Ülke, “Sovyet Özbekistanı”nı bile mumla aratan bir yoksulluğa ve zulme mahkum edildi. Kerimov döneminde ülkenin geleceğine dair hiçbir umut kıpırtısı hissedilmedi. Oysa 1990'ların başında, dünyanın sekizinci en büyük altın rezervleriyle, doğalgaz, petrol, uranyum kaynaklarıyla ve pamuk üretimiyle Özbekistan umut verici bir gelecek vaat ediyordu.
Özbekistan, “İpek Yolu” üzerindeki stratejik mevkisinin yanı sıra “Buhara” ve “Semerkand” gibi “Maveraünnehir İslam-Türk uygarlığı”nın en güzide merkezlerine ev sahipliği yapan “Tarihi Türkistan”ın kalbiydi. Sovyet sonrası dönemde bağımsızlıklarını kazanan Türk cumhuriyetleri içinde en fazla nüfus ve zenginliğe sahip olan Özbekistan'ın Kerimov marifetiyle içine düşürüldüğü sefaletin boyutları utanç vericidir. Aidiyet duygusu demir bir yumrukla korunan tahta sahip olmakla sınırlı kalan Kerimov'un ülkeyi Rusya ve Çin arasındaki rekabetin mağduru haline getirmesi şaşırtıcı değil.