POLONYA ve Macaristan sandıktan otoriter yönetimlerin çıktığı iki Avrupa ülkesi.
Mesela Fransa’da Marien Le Pen iktidara gelseydi gibi... Fakat Polonya ve Macaristan komünizmden 1980’lerde çıkmış ülkelerdir, demokratik kurumları tabii ki Fransa kadar güçlü değil. Fransa’da Anayasa Konseyi, Sarkozy’e baş eğdirmiştir... Amerikan yargısı ve kuvvetler ayrılığı kurumları Trump’ı nasıl “dengeliyor ve denetliyor”, görüyoruz.
Lakin iki popülist lider, Macaristan’da Victor Orban, Polonya’da Jaroslaw Kaczinsky anayasa mahkemelerini dize getirmek üzereler.
BAĞIMLI YARGI ÖZLEMİ
Jaroslaw Kaczinsky’nin Hukuk ve Adalet Partisi 2001 yılında kuruldu ve iktidara geldi. 2015’te Anayasa Mahkemesi sorunu patlak verdi.
Polonya Meclisi’nde çoğunluk olan Hukuk ve Adalet Partisi, “bir gece yarısı”AYM’ye beş üye seçiverdi. AYM ise bunlardan ikisinin gerekli şartlara sahip olmadığına karar verdi. Kıyamet koptu...
Parti AYM’yi ele geçirmek istiyordu, buna AYM engel olmuştu.
Kaczinsky “Polonya’da kötü olan her şeyin kalesi AYM’dir” diyordu.
Nihayet Anayasa Mahkemesi’ni siyasi kontrol altına alan anayasa değişikliğini parlamentodan geçirdi; yaygın protestolar üzerine Cumhurbaşkanı Duda dün bunu veto etti. Parlamenter sistemde cumhurbaşkanının denetleyici ve dengeleyici rolüne bir örnektir Duda’nın bu tavrı; aynı partiden olduğu halde.
‘DENETİM VE DENGE’
The Guardian’a göre, Kaczinsky’nin bu değişikliği “hükümet üzerindeki demokratik denetimleri ve dengeleri kaldırmak için AYM’yi ele geçirmek” olarak görüldüğü için tepkiler oluştu.
Kaczinsky bunu sağlamak için “imkânsızcılık” denilen bir teori de geliştirmiş: “Polonya toplumunda ve kurumlarında ciddi reformlar yapılması, denetim ve denge sistemi yüzünden imkânsızdır!”