İSLAMCILIK Osmanlı’da ve İslam dünyasında sömürgeciliğe karşı
tepki ve aynı zamanda “Batı’nın ilim ve fenni”ni benimseme
anlamında bir modernleşme olarak ortaya çıkmıştı.
19. yüzyılda Türk dünyasında Kazanlı Şahabettin Mercani, Osmanlı’da
Cevdet Paşa, Namık Kemal, Arap dünyasında Muhammed Abduh
gibi...
Bu isimler “Batı’nın ilim ve fenni”ne büyük ilgi duydukları gibi
hak ve hürriyetler konusunda klasik fıkıh kitaplarını aşan yeni
görüşler geliştirmişlerdi.
‘KANUN’ VE ‘İSTİBDAT’
Bizde modern “kanun” fikrinin öncüsü Cevdet Paşa’dır. Kuvvetler
ayrılığı ve parlamento fikrinin öncüsü Namık Kemal’dir.
Fransız Ernest Renan İslam’a haksız hücumlar yaptığında medresenin
haberi bile olmadı, ona cevabı Namık Kemal yazdı.
İkinci Meşrutiyet İslamcılarından Şehbenderzade Ahmet Hilmi Bey
Emevilerden itibaren İslam tarihinin bir istibdat tarihi olduğunu,
istisnai dönemlerin az olduğunu, bu yüzden vatanın harabe haline
geldiğini söylüyordu!
Bu görüş bir ölçüde aşırı bulunabilir, önemli olan özgürlüğü
savunmasıdır.
Said Nursi de İslam dünyasının geri kalmasında, “çeşit çeşit
bulaşıcı hastalıklar gibi yayılan istibdat”ı en önemli sebepler
arasında zikrediyordu.
Bugünkü İslamcılar bu sorunları ne ölçüde konuşuyorlar?
OSMANLI İSLAMCILARI
İttihat ve Terakki’ye yakın modernist İslamcılardan
bahsetmeyeceğim. Hürriyet ve İtilaf yanlısı Şeyhülislam Mustafa
Sabri Efendi’nin şu satırlarına bakın:
“Meşrutiyet’te İslam ve Hıristiyan dünyevi hukuk bakımından eşit
olacak demektir... Dünya işlerine ait olan bu gibi hususlarda
eşitliği gözetmek gerekli olup dini ve itikadi konulara gelince
elbette Müslim başka Gayrimüslim başkadır... Ancak bu yoldaki
İslamlık ve Hıristiyanlık farkı yalnız camilerde, kiliselerde zâhir
(görünür) olmak lazım gelir.”
Sultan II. Mahmud veya Tanzimat’ın bir devlet adamı yazmış gibi,
değil mi?
Bu konularda değerli bilim insanı Prof. İsmail Kara’nın “Din ile
Modernleşme Arasında” adlı kitabını tavsiye ederim. (Dergah
Yay.)
Yukarıdaki satırlarda “dünyevi hukuk, dünya işleri” gibi
kavramların önemini hatırlatmama gerek var mı?