Üç domates yolda yürüyormuş.
Birinci demiş ki; "-benim önümde hiç domates yok, arkamda 2 domates
var."
İkinci demiş ki; "benim önümde 1, arkamda 1 domates var."
Üçüncü demiş ki; "benim önümde 2, arkamda da 2 domates var."
Peki, bu nasıl olur?
Dilediğiniz kadar düşünün ve işin içinden çıkmaya çalışın. Oysa
cevap bazen çok basit olabiliyor; "üçüncü domates yalan
söylüyor."
Gıda fiyatlarını düşürmede alınan tedbirlerin neredeyse tamamı boşa
çıkar mı? Tarladaki 50 kuruşluk domates mutfağa dek 10 kat artışla
5 lira olur mu? Artık otomatiğe bağladığımız; "aracı kalkıyor"
beyanı neden yıllardır sonuç vermez?
Zira bu domates kervanında birileri yalan söylüyor. Bana göre bu
üçüncü domates, aracının bizzat kendisi ve ithalatçı oligarşinin
lobicileridir. Peki, kim bunlar?
Bunlar, aracıyı ortadan kaldırmak yerine aracıyla birlikte hareket
edenlerdir. Bunlar, "ithalat kamçısı ile fiyatları terbiye" edeyim
derken tüketiciye ucuz et vermek şöyle dursun, besiciyi de yok eden
ithalatçı oligarşidir.
Referandumda halka söz verdik; bürokratik oligarşi yok edilecek
diye. Yığınca tedbir alındı, reform adımları yolda… Fakat hem
aracılıktan hem de ithalattan semiren oligarkları göz ardı
ettik.
İki soru; 1-Sürdürülebilir ucuzluk için ithalat kamçısı işe yarar
mı? 2-Yoksa fiyatları ithalatla kamçılarken ana gövdeyi öldürme
riski var mıdır? Bu sorulara verilecek dürüst, yansız, ziyansız
cevaplar; gümrük vergileriyle oynarken çok işimize
yarayacaktır.
Birinci sorudan başlayalım… İthalat kamçısı, fiyatları kısa sürede
terbiye etse de orta ve uzun vadede üretimi "yeterli" hale
getirmeyince, ülkeyi açık pazar haline dönüştürür, dışa bağımlılığı
kronikleştirir, cari açığı beslersin. Burada kritik başarı, kamçı
şaklarken, ithalatı ikame edecek üretimi teşvik ve temin
etmektir.
Tarlada 50 kuruşluk domatesi mutfağa 5 liraya ulaştıran değer
zincirindeki kaçak ve göçükler onarılmadıkça, sürdürülebilir
ucuzluktan söz etmek mümkün değildir. Gümrük vergilerini indirip
ithalatı teşvik ettiğinizde, aracılar yüzünden zaten kazanamayan
üretici dahi, ithalatçıya dönüşür.