Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD) Trump dönemi ile birlikte
en çok konuşulan konu ilave gümrük vergileri ve ticaret savaşları
oldu. ABD tarafından Çin, Avrupa Birliği (AB), Türkiye, Brezilya,
Kanada ve Meksika menşeli çelik (% 25) ve alüminyum (%10)
ürünlerine getirilen ek gümrük vergisi ile ticaret savaşları
tetiklenmiş oldu. Önce Çin daha sonra AB ve Türkiye tarafından,
ihraç edilen bu ürünlere yönelik getirilen ek gümrük vergisine
karşılık ilk olarak ABD’den ithal edilen ürün grupları
araştırılmaya başlandı. ABD tarafından geri bir adım atılmadığı
sürece de ABD’ye karşı çok sert ek vergilerin getirileceği
anlaşılıyor.
ABD ve diğer ülkeler arasındaki ticari gerilim o kadar fazla ki, bu
gerilim hafta sonu sona eren G-7 zirvesine de yansıdı. ABD ve
Kanada arasında gümrük vergileri yüzünden diplomatik söylemin de
dışına çıkan çok sert sözler sarf edildi. Toplantı sonrasında Trump
sonuç bildirgesini imzalamayacağını belirtti ve gerekçe olarak da
Kanada tarafından ABD menşeli ürünlere uygulanan yüksek gümrük
vergilerini gösterdi. Bu da bize ticaret savaşlarının çok da kısa
sürede bitmeyeceğini aksine cephelerin genişleyerek daha da
büyüyeceğini gösteriyor.
İlk hamlemizi Dahilde İşleme Rejimi ile
yaptık
ABD tarafından çelik ve alüminyum ürünlerimize getirilen ek
vergilere karşı ilk olarak dahilde işleme rejimi silahımızı
kullandık. ABD menşeli ithal edilen aşağıda belirtilen birçok ürün
grubunun 138 nolu özel şart ile dahilde işleme rejimi kapsamında
ithal edilmesi engellendi.
138 nolu özel şartta “İthalat listesinde 08, 10, 24, 29, 39, 40,
44, 47, 52, 70, 71, 72, 73, 75, 76, 81, 84, 85, 87, 93 nolu
fasıllarda yer alan ürünlerin ithalatı sadece Avrupa, Afrika, Asya,
Orta ve Güney Amerika, Okyanusya, Kanada ve Meksika ülkelerinden
gerçekleştirilebilir.” ifadesine yer verildi. Bunun anlamı; DİİB
kapsamında ABD’den meyveler, hububatlar, tütün ve tütün yerine
geçen maddeler, organik kimyasal ürünler, plastik ve kauçuk ile
bunların mamulleri, ağaç ve ahşap eşya, pamuk, cam ürünleri,
kıymetli taşlar ve metaller, demir, çelik, nikel, alüminyum ve
bunlardan mamul eşya, makinalar ve mekanik cihazlar, kara
taşıtları, silahlar ve mühimmat ile bunların aksam ve parçalarının
ithal edilemeyecek olmasıdır.
Dahilde işleme rejimi bir ihracat teşviki olarak kullanılır. Bir
ürün ihraç etmek isterseniz belirli şartları sağlamak kaydıyla bu
ürünü üretmek için ithal edeceğiniz girdilerin ithalatından gümrük
vergileri tahsil edilmez. Bu özel şart ile ihraç etmek için
ürettiğiniz üründe ABD menşeli bir girdi var ise artık ithalat
vergilerini ödeyerek gümrük işlemlerini sonlandıracaksınız. Tabii
ki burada ABD mi yoksa ihracatçımız mı cezalandırılıyor tam
anlaşılamıyor.
İkinci hamle ABD menşeli ürünlere ek vergi
getirilmesi
Dahilde işleme rejimine ilişkin bu karar üzerinde tartışmalar devam
ederken Ekonomi Bakanlığı tarafından ikinci bir hamle yapıldı. Bu
kapsamda Dünya Ticaret Örgütüne bir mektup yazıldı. Mektupta açık
açık ABD tarafından aşağıdaki tabloda yer alan ürün grupları için
ilave gümrük vergilerine yer verildiği ve ABD tarafından çelik ve
alüminyum için getirilen vergilerden vazgeçilmediği zaman ek
vergilerin getirileceğine işaret ediliyor. Bu konuda da süre olarak
21 Haziran belirtiliyor.
Ne yapılmalı?
ABD tarafından başlatılan ticari gerilim giderek yayılıyor ve birçok ülkeyi bu ek vergiler olumsuz etkiliyor. Artan ticari gerilimin ilk sonuçlarının 2017 yılı BM Küresel Yatırım raporuna yansıdığı görülüyor. Bu rapora göre, artan korumacılık eğilimi ve bu eğilimden dolayı yatırım ortamının olumsuz etkilenmesi nedeniyle dünyadaki doğrudan yatırım miktarının bir önceki yıla göre % 23 azaldığı tespit edildi. Bu da ticaret savaşlarının ve bu gerilim ortamının kısa vadede bir ek vergi maliyeti gibi gözükse de uzun vadede azalan ticaret ve yatırım olacağını gösteriyor. Bu nedenle öncelikle gerilimin düşülmesi gerekiyor.
Diğer taraftan, ABD tarafından çelik ve alüminyum ürünlerimize yönelik ek verginin ne zaman kaldırılacağını tam olarak bilmek mümkün gözükmüyor. Ancak Dünya Ticaret Örgütü’ne bu vergilerin 21 Haziran’a kadar kalkmaması durumunda ABD menşeli ürünlere ek vergi getirileceğini bildirdik. Bu saatten sonra ABD geri adım atar mı ya da biz ek vergi getirir miyiz sorusuna şu an için yanıt bulmak çok zor. Ama bu tarihler açıklandıktan sonra ABD’den ithalat yapan şirketlerin çok ciddi anlamda bir hesap yapmak zorunda olduğu bir gerçek.