Ulus devlet, modern eyalettir.
Milletlerin kendilerini yönetme hakkı (self-determinasyon) terimi 18. Yüzyıl’da kullanılmaya başlanmış ve milliyetçi akımların yükselişlerine bağlı olarak yine bu yüzyılda uygulamaya konulmuştur.
Woodrow Wilson tarafından öne sürülen 14 maddelik Wilson Prensipleri’nin savaş sonrası kurulacak düzende her milletin kendi kaderini tayin etme hakkı olarak, 4 Ocak 1918’de ABD Kongresi’nde kabul edilmesiyle hukuki bir zemine kavuşturulan self-determinasyon, ilkin Avusturya ve Osmanlı imparatorluklarının parçalanmasında kullanılmıştır.
İngiltere, ABD, Fransa ve Rusya topraklarında uygulanmayan, ancak bu ülkelerin kendilerinin dışındaki toprakları sömürgeleştirmeleriyle sonuçlanan self-determinasyon, aynı zamanda, kağıt üzerinde devlet olarak görünen yeni tip (modern) eyalet sistemini doğurmuştur.
Bu yeni düzende, zikrettiğimiz ülkelerin kendi aralarındaki coğrafi (bölgesel) paylaşımlarına göre oluşturulan ulus devletlerde, klasik eyalet yapısı öz olarak korunmuş, sadece (doğurulmaya bağlı olarak) vergilendirme, askeri destek talepleri vb. hususlarda form değişikliğine gidilmiştir. ABD’nin Irak’ı işgal edip, özgürleştirme bedeli olarak, bölgenin enerji kaynaklarına konması, Suudi Arabistan’dan 1 milyar 76 milyon 800 bin dolarlık silah satışı adı altında bir vergi tahsil etmesi bunun son örneklerindendir.
Bunlardan baktığımızda, self-determinasyonun tarihi, milliyetçilik düşüncesinin yükselişi bağlamında bilimsel çalışmalara da konu edilerek, nihai maksadı olan sömürgeleştirmenin perdelendiği modern bir masaldan ibarettir.