Fütûhât-ı Mekkiyye’den (FM; Ekrem Demirli çevirisiyle) seçtiğimiz sözlerin on birincisini, “bilim, bilgi, düşünce, düşünme ve akıl” başlığı altındaki kaydımızdan nakledeceğiz.
Bu vesileyle şu hususu belirtmeden geçmeyelim: “Din nasihattır” ki, nasihatın Kur’an ve Hadis esaslı özünde hiçbir değişme söz konusu olamaz; değişme ancak -zamanın diline, anlayışına ve taleplerine tabi olarak- nasihatın formunda meydana gelebilir.
Mezkur özü ve kendi zamanlarına en uygun formla nasihatı taşıyanlardan öyleleri vardır ki, kendilerinden sonraki zamanların muhtemel formlarını da kendi uhdelerine almışlarcasına, ahir zamandaki tüm taliplerinin tamamına birden hitap ederler. İmam el-Gazali’yi, Şeyh Muhyiddin’i, Mevlana’yı buna örnek olarak verebiliriz.
Çünkü bu zatlar, çalışarak elde ettikleri ilmin yanısıra, çalışılarak elde edilmesi mümkün olmayan, ancak taliplerinin İlahi bir bağıştan ya da en doğru kelimeyle Rabbani bir fütûhattan (feth’e; açılmaya) nasipli olduklarına inandıkları zatlardır...