Günümüz dünyasında İslam toplumlarının içine düştüğü zilletin temelinde ilmi ve fikri alandaki fukaralığın yer aldığını kabul etmek gerekiyor. Gerek İslam toplumlarının, gerekse diğer toplumların yaşadığı tarihsel tecrübeler göstermiştir ki, eleştirel düşünce olmadan bilim ve fikir hayatında yaratıcı çalışmaların yapılabilmesi ve yeni tekamüllerin olması mümkün değildir. Maalesef günümüz İslam ülkelerinin hiçbirisinde gerçek anlamda bir özgürlük ortamı olmadığı için eleştirel düşünce gelişememiş, eleştirel düşünce olmadığı için de bilimsel çalışmalar yapılamamıştır. Dolayısıyla özgürlük yoksunu olmaları yüzünden ilmi ve fikri fukaralığın en dramatik halini yaşayan İslam toplumları, ekonomik anlamda da diplerde seyrettikleri için ne yazık ki terör üreten elverişli bir iklim oluşturmaktadırlar. Aslında İslam ülkelerinin içine düştükleri trajik hali sadece bugünün şartlarıyla izah etmek mümkün değildir. Zira sorunun tarihsel kökleri var ve oradan bakmadan bugünü anlamak mümkün değil. *** Biliyoruz ki 16. Yüzyılın sonuna kadar İslam dünyası gerek ilmi faaliyetlerde, gerekse hukuk alanında çağdaşlarına göre en ileri noktadaydı. Sonrasında İslam dünyası Batı’daki değişim rüzgârlarını yeterince izleyemediği için Avrupa bilimsel ve teknik üstünlüğü ele geçirmiştir. Düşünün ki Batı dünyası 18.