Yerli otomobil projesinin başına Bosch’un ikinci adamı olan Mehmet Gürcan Karakaş’ın geçiyor olması Alman basınında çeşitli yankılar bulunca aklıma hem uzak geçmiş hem de Muharrem İnce’nin birkaç gün önce söylediği kimi sözler geldi.
Uzak geçmişten başlayarak 29 Ekim 1925 gecesine gidelim. O gece, çiçeği burnunda Türkiye Cumhuriyeti, “Cumhuriyet Balosu” isimli bir nümayişle kutlamıştı ikinci yaşını. Çankaya’da yollar henüz şose yahut Arnavut kaldırımı olmadığı için memleketin hanımefendileri, çamurlara basmamak için eteklerini kaldıra kaldıra yürümüşlerdi balo salonuna. Ayakları çamurluydu, fakat Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin bundan sonraki yönünün ne olacağını belirlemek için gayretleri tamdı.
Haksızlık etmeyelim. Adına “Türk modernleşmesi” dediğimiz sakillik biçimi cumhuriyetle ortaya çıkmış değildir. Donizetti Paşa’nın mehteri yasaklamasından bu yana tuhaf sembollerle, enteresan uygulamalarla yoluna devam etmiş bir garip süreçtir. Ben bunu “Türk modernleşmesi naylon çorap giyme özgürlüğüdür” cümlesiyle izaha yatkınım.
Sürekli semboller üzerinden bir modernleşme kovalamıştır hem son dönem Osmanlı, hem de genç Türkiye Cumhuriyeti. Meseleyi şapkaya, pantolona, sakala, başörtüsüne, tabelaya indirgemiş ve tabiri caizse geviş getirerek “biz var ya biz, acayip moderniz biz” diyerek on dönüm bostanında mutlu mesut yaşamıştır.
O esnada tüm dünyada adına “modernlik” dediğimiz şey bilimsel gelişmeyle, kalkınmayla, yenilenmeyle temayüz etmektedir. Söz gelimi “lojistik kolaylığı” bir modernlik göstergesidir bütün dünyada fakat bizim tosuncuklar 80 yıl boyunca yan gelip yatmış; milleti yolsuz, tren istasyonsuz bırakmış ama ne baloları aksatmış ne de sakalı, başörtüsünü, pantolonu, şapkayı tartışma konusu olmaktan çıkarmıştır.
Yanlış başlayan yanlış devam etmiş, modern olmak sadece “modern görünmekle” ilgili bir husus olarak kodlana gelmiştir güzel memleketimizde.