Yeni nesil pek bilmez ama eski nesil Boşnaklarda şöyle bir söz var: “Kakav Rus i to je krst.” Yani “Ne Rus’u, o da haçtır.”
Doğu Anadolu’yu işgal eden Rus subaylarının tahrik ve teçhizleri neticesinde ‘gönüllü’ Ermeni çeteleri, masum ve savunmasız sivil Müslüman Türk milletine karşı büyük bir mezalime girişmiştir.
Ermeni cinayetleri, Osmanlı ve yabancı araştırma heyetlerinin yanı sıra, ellerine silah verip cepheye iten Ruslar tarafından da tespit edilmiştir. Bu hususta binlerce belge, bilgi ve şahitlik mevcuttur. Mesela, Iğdır’ın Oba ve Erzurum’un Alaca köylerinde yapılan kazılarda Ermeni mezalimine uğramış Müslümanlara ait toplu mezarlar bulunmuştur. Halen de bulunmaya devam etmektedir.
Bu yazımızda, Ruslara Göre Ermenilerin Türklere Yaptıkları Mezalim isimli kitapta yer alan, Ermeni mezalimine şahitlik eden Rus subayları tarafından kaleme alınmış raporlara, telgraflara, mektuplara ve tarihçelere yorumsuz olarak yer vereceğiz. (Doç. Dr. Azmi Süslü, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1987.)
Sadece şunu söyleyelim: Bu kitapta, tüylerimizi diken diken edecek belge ve bilgiler var. Bu anlamda, ibret değeri yüksek bir eser ile karşı karşıyayız.