Alman ruhu ve üç Alman aklı: İkisi ölü, üçüncüsü öldürücü! 

Almanlar, Avrupa tarihi boyunca, Avrupa’nın, hem kurucusu hem de yıkıcısı olarak öne çıkan milleti ya da aktörü. Hegel’in dilini kullanmak gerekirse, “Cermenler”, aslında, “Almanlar” derken kastettiğim. Cermenler, kısmen İngilizleri, Hollandalıları da kapsar.

Alman ruhu, Cermen ruhudur. Cermen ruhu da Avrupa’nın aynı anda hem kurucu hem de yıkıcı kaynağı: Avrupa’nın diyalektik gücü -hatta silahı da diyebilirsiniz siz buna. “Silah” metaforu çok güçlü olsa da, hakikati iyi ifade ediyor: Avrupa’nın bu çifte hakikatini: Çıkmaz sokağını ve çıkış yolu olarak başvurduğu metodu.

Savaşlarla kuruluyor Avrupa, küresel ölçekli sonuçları olan büyük savaşlarla ve büyük âfetlerle. Büyük cihan savaşlarıyla da yıkılıyor. Son cihan savaşlarından sonra...