Şehir isimleri ne zaman değişir?

Şehir isimleri simgesel ve tarihseldir; savaşlarla, devrimler ve karşıdevrimlerle değişir. En çok isim değiştiren şehirlerin Rusya’da olması rastlantı değildir.

Mesela Petersburg... 1703’te Büyük Petro’nun kurduğu kent I. Dünya Savaşı’nda Ruslar Almalarla kapışınca, ismindeki Germanik tını nedeniyle aslına dönerek Petrograd adını aldı, Ekim Devrimi’nden sonra Leningrad oldu ve 1991’de Gorbaçev-Yeltsin karşıdevriminin ardından Sankt-Petersburg adını aldı (Buradaki Sankt, Ortodoks Hıristiyan literatüründe “Aziz/Kutsal” anlamına gelmektedir).

İç Savaş’ta Stalin ve ekibinin Kızıl Ordu karargâhı olan Çaritsin, devrimden sonra Stalingrad, karşıdevrimden sonra Volgagrad oldu.

1221 yılında Volga nehrinin kıyısında kurulan Nijniy Novgorod, Maksim Gorki’nin doğup büyüdüğü şehirdir. Devrimden sonra adı Gorki oldu; karşı devrimciler Gorki’yi silip şehre eski ismini verdiler.

Yekaterinburg Oblastı 1723’te kuruldu ve Urallar’da devrimci hareketin merkezi oldu. Ekim Devrimi’nden sonra, karşıdevrime kadar şehir Bolşevik Partisi’nin Merkez Komite üyesi Yakov Sverdlov’un adıyla anıldı: Sverdlovsk.

Saymakla bitmez. Fakat Rusya’da bile Lenin ve Stalin heykellerinin hepsini kaldıramadılar. Putin ve Rus oligarkları, dağılmış birliği Ortodoks Hıristiyan İmparatorluk hayalleriyle yeniden toplayamadıklarını gördükçe Stalin’in gölgesine sığınmaya başladılar. Tıpkı bizdeki siyasî İslamcıların sıkıştıkça utana sıkıla Mustafa Kemal’in gölgesine sığınmaları gibi...