Abdülhamit’ten bugüne krizler

Abdülhamit döneminde 1881 yılında Düyunu Umumiye (Kamu Borçları) adıyla yabancıların yönetiminde bir müessese kurulması iktisat tarihimizin en önemli ve ders verici konularından biridir.

Mahfi Eğilmez’in “II. Abdülhamid ve Osmanlı Maliyesinin İflası” adlı yazısı büyük ilgi gördü. Tarihte kalmış bu olayın bugünkü kriz ortamında böylesine ilgi çekmesi tabiidir.

Türkiye bugün elbette o durumdan uzaktır ama “kriz” kavramı açısından yine de alınacak dersler çoktur. Cumhuriyet devrindeki 1979, 1994 ve 2001 krizlerini de hatırlamak ve ders almak gerekmektedir.

DÜYUNU UMUMİYE

Sanayileşmiş Avrupa karşısında Osmanlı, 1852 yılında Avrupa piyasalarında tahvil satarak borçlanmaya başlamıştı. Ancak aldığı borçları verimli yatırımlarda kullanamadığı için, ödeyemez hale düşmüştü. Abdülhamit 1881 yılında “moratoryum” ilan etmiş, alacaklılarla masaya oturarak, devletin 6 kalem vergisinin toplanmasını borçlara karşılık olarak “Düyunu Umumiye İdaresi”ne devretti.

Bu güvenceyi verince Osmanlı borçlarının faizleri yüzde 12’lerden kademeli olarak yüzde 4’e kadar inecekti. “Risk...