Satılmış ve satmıştır

Mihail Garbaçov öldü.

Sol dünya, 1980’lerin ortasından itibaren Gar­baçov heyecanı- sevinci yaşadı.

“Perestroka” açılımı, “İkinci Kuruluş” anlamın­da değerlendirildi. “Glas­nost/ Asıl Neyi İstiyorum” gibi Garbaçov kitapları dilimize çevrildi…

Dayanaksız umutların arkası acı hayal kırık­lığı oldu; Sovyet sistemi dağıldı.

Peki, çöküşün sebebi neydi?

Stanislaw Gomul­ka gibi, London School of Economics, Pennsylva­nia, Stanford, St. Colum­bia, Harvard üniversitesi ekonomistleri Sovyetler Birliği’nin dağılacağını ön­göremedi. Aksine. ABD ekonomisinden kaygı duyuyorlardı.

Sovyetlerin ekonomik sıkıntısı yoktu. Örneğin:

Beyaz eşya tüketim araçları üretimi 1955'de başlamıştı ve neredeyse her evde buzdolabı, çama­şır makinesi, televizyon vardı. Bu ürünlerde bek­leme artık yoktu. Üstelik çoğu ev ikinci televizyon alıyordu. Keza:

Bankalarda çoğu kişinin mevduatı vardı.

Maaşlar-ücretler artı­yor buna karşılık tüke­tim mallarında 40 yıldır artış yoktu.

Eğitim, sağlık vb. hiz­metleri hâlâ bedavaydı.

İşsizlik yoktu; 153 mil­yon işgücünün yüzde 80'i endüstriyel vd. yüzde 20'si ise tarım alanında çalışıyordu. Kişi başı ge­lir, 9 bin 211 dolar idi.

Evet, Sovyet ekonomi­sinde ciddi sorun yoktu. O halde soruyu tekrarlama­lıyım:

Niye çöktü?

İNSANI DÖNÜŞTÜREMEDİ
Prof. Yalçın Küçük dünyada sayılı Sovyetolog ekonomistlerden biri.

“Sovyetler Birliği'n­de Sosyalizmin Ku­ruluşu” ve “Sovyetler Birliği'nde Sosyaliz­min Çözülüşü” kitapları Marksist teoriye önemli katkılar sundu. Dedi ki:

-“Ne tarih ve ne günler, son genel sekreter Mihail Garbaçov'u, büyük bir sevinçle karşılamıştık, sanki Mesih idi ve öyle gördük.

-“Gizlice bir Mesih peşinde olduğumuzu, Garbaçov'la yaşadı­ğımız büyük hayal kırıklığıyla fark ettik; çünkü göreve gelen genel sekreterin her birisi, ön­cekinden daha çözüm­süzdü ve üstelik birbirini ardına ölüyorlardı, sanki düzen kendi kendini tıkıyordu.