Kırmızı Kasaba

Dünyada İsrail dışında nüfusu tamamıyla Yahudi olan kasaba nerededir? Azerbaycan…

18’inci yüzyılda Kuzey Azerbaycan bölgesi Kuba, Şirvan, Gence, Karabağ, Bakü gibi hanlıklara bölünmüştü.

Şii Müslüman Kuba Hanı Feth-Ali Han (1758–1789), kuzey sınırlarını hem askeri olarak güçlendirmek hem de ticaretini büyütmek istiyordu.

Kuba’nın -Mizrahi koluna bağlı- Dağ Yahudileri, iyi silah kullanan savaşçılar, uluslararası ticarette deneyimli tüccarlar ve zanaatkârlar idi. Kırmızı Kasaba (Küçük Kudüs) denilen yerde yaşıyorlardı.

Han, Kafkasya’nın dağlık arazisine uyumlu savaş tekniklerine sahip Dağ Yahudilerini özel koruma altına alarak, hem askeri hem ekonomik müttefik olarak kullandı… Osmanlı ve İran güçleri ile komşu Lezgi gruplara karşı mücadelede Yahudi süvari birliklerinden hayli yararlandı. Kırmızı Kasaba, daima tampon bölge işlevi gördü…

Bu tarihsel ittifak, -1918 gibi- Ermeni saldırılarında da devam etti. Hatta denir ki; dünyada, Yahudi kimliğinin korkusuzca söylendiği İsrail dışında tek ülke Azerbaycan. Temeli, Kırmızı Kasaba… (İrani, İbranice ve Azeri etkili “Judeo-Tat” adı verilen dil kullanıyorlar.)