Musul'daki zaferden sonra

Musul, Bağdat'ın kontrolüne geçti. IŞİD'in halifeliği ilan ettiği, Irak'taki başkenti olan şehri kaybetmesiyle birlikte bir devlet projesi olarak sonu yaklaştı. Rakka operasyonunun da beklendiği gibi örgütün yenilgisiyle bitmesi halinde Sykes-Picot anlaşmasının sonuçlarını bitirmekle övünen siyasi hamle ya da kumar sona ermiş olacak. Ancak IŞİD'in devlet kurma ve bunun için toprak kontrol etme projesinin sona ermesi, IŞİD veya benzeri bir olgunun bittiği anlamına gelmiyor. Bir fikir, dava, sürükleyici bir ideoloji ve cazibe anlamında IŞİD'in varlığı sürecektir zaten. Ortadoğu'daki devletlerin meşruiyet ve iyi yönetim sorunları aşılmadıkça kargaşa, şiddet, düşmanlık ve geleceğin hızla tüketilmesi sürecektir. Musul geri alınırken savaşçıların birçoğu anlaşıldığı kadarıyla araziye karıştı. Mağduriyet duygusu devam eden Iraklı Sünniler arasında farklı bir adla bile teşkilatlanabilme imkânı var. Ya da savaşçılarının çoğu diğer Sünni gruplara karışarak Irak'ta ya da Suriye'de eylemlerine devam edecektir. Bu açıdan bakıldığında IŞİD'in, hâkimiyetindeki toprakları kaybetmesi IŞİD'ciliğin bitirildiği ya da sonunun geldiği anlamını taşımayacaktır.