O fotoğrafın gerçek öyküsü

Atatürk Türkiye Cumhuriyeti’ni, halkı dinleyerek, halkla konuşarak kurdu. Anadolu’da halk, yüzyıllar sonra ilk kez ayağına kadar gelip kendisini can kulağıyla dinleyen halkçı bir liderle karşılaştı…

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun makam odasına astığı “köylüyü dinleyen Atatürk” tablosu hakkında gerçek dışı bazı iddialar ortaya atıldı. Bu konuda öyle ileri gidildi ki, Türkiye gazetesinde bir köşe yazarı, o fotoğrafın 1924’te Erzurum’un Korucuk Köyü’nde çekildiğini ve fotoğrafta Atatürk’ün konuştuğu kişinin de Fetullah Gülen’in Halil dedesi olduğunu iddia etti.
İşte bugün, İmamoğlu’nun makam odasındaki o tablonun -tamamen belgelere dayalı- gerçek öyküsünü anlatacağım. Bu öykü, aynı zamanda halkın dertleriyle dertlenen bir liderin; halkçı Atatürk’ün öyküsüdür.

HALKI DİNLEYEN LİDER

“Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” diyerek cumhuriyeti ilan edip saray saltanatı yerine halkın saltanatını kuran Atatürk, radikal devrimlerini yapmadan önce ve sonra devlet adamları, komutanlar, gazeteciler, aydınlar ve halkla konuştu. Örneğin 1923’te cumhuriyeti ilan etmeden önce, 1924’te halifeliği kaldırmadan önce, 1925’te şapka devrimini yaparken, 1928’de harf devriminden sonra, 1930’da ve 1931’de Serbest Cumhuriyet Fırkası denemesinin ardından, Halkevlerini kurarken ve devletçi kalkınmadan önce birçok ili kapsayan yurt gezilerine çıktı. Devlet adamları, komutanlar, gazeteciler, aydınlar ve halkla konuştu. Halkın düşünce ve görüşlerine kulak verdi. Halkın sorunlarını dinledi.
Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’ni halkı dinleyerek, halkla konuşarak kurdu. Anadolu’da halk, yüzyıllar sonra ilk kez ayağına kadar gelip kendisini can kulağıyla dinleyen halkçı bir liderle karşılaştı.

1929 Dünya Ekonomik Buharını, -daha 6 yıl önce, bir bağımsızlık savaşıyla kurulup yokluk ve yoksulluk içinde ayakta durmaya çalışan- Türkiye Cumhuriyeti’ni çok olumsuz etkiledi. Ekonomi hiç de iyi değildi. Halkın şikayetleri artmıştı.
İşte o koşullarda Atatürk, hem tek parti CHP’yi dengelemek hem bir demokrasi denemesi yapmak hem de halkın nabzını yoklamak için 12 Ağustos 1930’da arkadaşı Fethi Okyar’a Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı (SCF) kurdurdu. 5 Ekim 1930’da yapılan belediye seçimlerinde CHP 480, SCF 22 belediye kazandı. Fakat rejim karşıtlarının SCF’de toplanmaları üzerine 17 Kasım 1930’da SCF kapatıldı.
Atatürk, SCF’nin kapatıldığı o gün bir yurt gezisine çıktı. O geziye katılanlardan Ahmet Hamdi Başar, Atatürk’ün geniş kapsamlı o gezisinin “özel bir amacı” olduğunu söylüyor: “Serbest Fırka olayı, ülkede yönetimden memnun olmayanların çokluğunu ortaya koymuştu. Her taraftan şikayetler yükselmekteydi… İşte işlerin iyi gitmediğini ve müdahale etmek gerektiğini anlayan Atatürk, uzman bir heyetle, 1930 Kasım’ında, Ankara’dan Kayseri’ye doğru yola çıktı.” (1)
Cumhurbaşkanı Atatürk, 17 Kasım 1930 Pazartesi günü saat 21.08’de özel trenle Ankara’dan hareket etti. 18 Kasım’da Kayseri, 20 Kasım’da Sivas, 21 Kasım’da Tokat, 22 Kasım’da Turhal ve Amasya, 24 Kasım’da Çarşamba, 26 Kasım’da Samsun, 27 Kasım’da Trabzon, 1 Aralık’ta İstanbul, 19 Aralık’ta Tekirdağ, 20 Aralık’ta Kırklareli, 22 Aralık’ta Edirne ve 26 Aralık’ta İstanbul’u ziyaret etti. Atatürk,  6 Ocak 1931’de Ankara’ya döndü.
Atatürk’ün inceleme gezisi, 23 Aralık 1930’daki irticai ayaklanma Menemen Olayı nedeniyle yarım kaldı. Atatürk yarım kalan inceleme gezisini 26 Ocak – 2 Mart 1931 tarihleri arasında İzmir, Balıkesir, Aydın, Denizli, İçel, Mersin, Adana, Malatya ve Konya’yı ziyaret ederek tamamladı. (2)

Atatürk, o inceleme gezisinde gittiği her yerde halkın sorunlarını dinledi. Sonra bu sorunlara ayrıntılı çözüm önerilerini içeren raporlar hazırlattı.
Atatürk, halkın şikayetlerini TBMM tutanak yazıcılarına tek tek not ettirdi. Bu notlar gezi sonrasında Atatürk’ün gözetimi altında temize çekildi. Bu notlarla hazırlanan raporlar Başbakan İsmet İnönü’ye ve diğer yetkililere ulaştırıldı. 20 Mart 1931 tarihli Milliyet Gazetesi, Atatürk’ün bu seyahate ait ilk raporlarını hazırlayarak CHP’ye verdiğini yazdı. (3)
Atatürk’ün inceleme gezisi sonrasında hazırlattığı o raporlardaki bazı bölümler şöyle: