Türkiye ve AİHM (2) Hak ihlallerinde Avrupa şampiyonuyuz

Mahkemenin resmi istatistiklerindeki ihlal sıralamasında Türkiye AİHM sistemi içindeki bütün ülkelere fark atarak tartışmasız bir üstünlüğe sahip. Tabii, bunu 47 ülkenin yer aldığı sıralamanın dibindeki birincilik, yani en kötü sicil olarak almalıyız.

AİHM’nin kurulduğu 1959’dan 2016 sonuna kadar verdiği bütün kararların dökümünde, Türkiye, hakkında en çok karar verilen ülke olarak ortaya çıkıyor. Tam 3 bin 270 karar çıkmış Türkiye hakkında ve bunlardan 2 bin 889’unda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin en az bir maddesini ihlal ettiğine hükmedilmiş.

Meselenin asıl düşündürücü tarafı şurada: Mahkemenin hiç ihlal bulmadığı kararların sayısı yalnızca 73. Yani mahkemenin Türkiye’yi akladığı kararlar, toplam içinde ancak yüzde 2’yi buluyor. Toplam 204 kararda “dostane çözüm”e gidilmiş ya da başvurular gündemden düşmüş. 104 karar ise “yetkisizlik” dahil “diğer kararlar” kategorisine giriyor.

*

Aslında Türkiye hakkındaki 2 bin 889 mahkûmiyet kararını değerlendirirken şu önemli noktayı da göz önünde tutmalıyız. Türkiye, 1959’dan itibaren işlemeye başlayan AİHM sistemine çok gecikmeli bir şekilde, dönemin başbakanı Turgut Özal’ın “bireysel başvuru hakkı”nı tanıma kararıyla ancak 1987 yılında katıldı. Çıkan ihlal kararları 1987 sonrasındaki 30 yıl içinde birikmiş olan toplamı gösteriyor. Türkiye, sisteme girdikten sonra AİHM içindeki diğer bütün ülkeleri kısa zamanda sollayıp geride bırakıyor.

Sisteme sonradan girip Türkiye gibi hemen yukarı tırmanan bir diğer ülke de kuzey komşumuz Rusya. AİHM’ye bireysel başvuruyu 1998’de kabul eden Rusya, içinde en az bir ihlal olan mahkûmiyet kararlarında 1834 kararla Türkiye’den hemen sonra geliyor. Üçüncülükte ise 1791 ihlal kararıyla İtalya var.