Çekiç Güç’ten Kürt referandumuna uzanan yol

Üstelik ABD, 1991 yılı mart ayının başında Kuveyt’i kurtarma misyonunun tamamlandığını belirtip bu ülkeden çekilirken, Başkan George Bush da “Şimdi Irak halkının meseleyi kendi eline alması zamanı gelmiştir” diye çağrıda bulunarak, ayaklanmayı açıkça teşvik etti.

Bu çağrının sonucu Irak’ın kuzeyinde yaşayan Kürtlerin bölgenin geniş bir kesiminde ayaklanarak pek çok şehirde ciddi bir engelle karşılaşmadan yönetimi ele geçirmesi oldu. Saddam Hüseyin’in kısa zamanda ordusunu toparlayarak bu ayaklanmayı bastırabileceğini o sırada kimse tahmin etmiyordu. Irak lideri, mart ayı sonunda kuzeyde ve güneyde ayaklanan grupların üzerine en sert şekilde gitti ve bu şehirleri geri aldı.

Saddam Hüseyin ordusunun ağır misillemesi karşısında Kürtler için kuzeyde Türkiye ve kuzeydoğuda İran’a sığınmaktan başka bir çare kalmamıştı. Mart ayı sonunda sınırda büyük bir yığılma oldu. Kısa zamanda 300 bin dolayında Kürt sınırdan içeri girdi, 100 bin kadarı sınırda kaldı. Yaklaşık 800 bin Kürt de İran’a sığındı.

Bu dev göç dalgası Türkiye’yi ve uluslararası camiayı büyük bir insani krizle karşı karşıya getirdi.

*

Bu göç dalgasıyla nasıl baş edileceği uluslararası politikanın en önemli meselesi haline gelirken dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal uyguladığı aktif diplomasiyle ön plana çıktı. Türkiye’nin de çabalarıyla BM Güvenlik Konseyi 5 Nisan 1991 tarihli 688 sayılı kararını alarak, Saddam Hüseyin’i Irak halkı üzerinde ve özellikle Kürt nüfusun yaşadığı bölgelerde uyguladığı baskıları kınadı, buna son vermesi çağrısında bulundu.