Devletin Doğu Türkistan siyaseti

Ortalıkta Şarki Türkistan’a dair iç içe geçmiş doğrular, yanlışlar ve dolayısıyla bilgi kirlilikleri var... SSCB dağıldıktan sonra Batı Türkistan’da yaşayan kardeşlerimiz, 5 ayrı...

Ortalıkta Şarki Türkistan’a dair iç içe geçmiş doğrular, yanlışlar ve dolayısıyla bilgi kirlilikleri var...

SSCB dağıldıktan sonra Batı Türkistan’da yaşayan kardeşlerimiz, 5 ayrı devlete ayrılmış olsalar da hürriyetlerine kavuştular. Sovyetler Birliği’nden kurtularak hürriyetine kavuşan diğer bir Türk devleti ise Azerbaycan’dır. Ancak Azerbaycan, Türkistan’da değil, Kafkasya’dadır.

Sovyet Rusya işgalinde ümitleri yıkık olarak yaşayan Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan, Rusya’da hiç umulmadık bir anda esen bir perestroika/yeniden yapılanma rüzgârıyla hürriyetlerini elde edip müstakil devlet oldular.

Ne var ki Rusya’da Lenin rejimi biterken Çin’de Mao rejimi ayaktaydı. Çin, peyklerini bırakmak yerine hibrit/melez bir sisteme geçti. Artık idarede komünist, pazarda kapitalistti. Çin Halk Cumhuriyeti’nin Doğu Türkistan’daki işgali ve demir pençe yönetimi devam ettiği için Uygurlar, hürriyetlerine de müstakil devletlerine de kavuşamadılar.

Çin, Uygur Türklerinin yaşadığı yere “Uygur Sincan Özerk Bölgesi” demektedir. Bu olması gereken şekilde bir özerklik, muhtariyet, otonomi midir? Çok şüpheli. Eğer, en azından Tataristan kadar olsun bağımsızlığa yakın bir yapıda olsalardı bugünkü rahatsızlıklar büyük ölçüde yaşanmazdı.

Uygur Türkleri, vatanlarına Doğu Türkistan anlamında “Şarki Türkistan” demekteler. Şarki Türkistan’ın işgali birkaç asra dayanmakta. Hürriyet ve istiklalini kaybettiği en yakın zamansa 1950’lerin başında Mao dönemindedir. Şarki Türkistan, o günden bugüne mahzun ve mazlumdur.

Doğu Türkistan meselesi, zaman zaman ve bilhassa Ankara ile Pekin’in arası iyileştiği ve belki de Ankara ile Riyad’ın aralarının bozulduğu zamanlarda alevlenip gündeme gelmekte ve ortalığa birçok iddialar dökülmektedir:

YAZININ DEVAMI