Atatürk 1

Her ne hikmetse Atatürk’ü tanımlarken “tek adam”, “yalnız adam” deyişlerini kullanırlar. Şevket Süreyya Aydemir, Atatürk’ü anlattığı romana Tek Adam, İsmet İnönü’yü anlattığı romana İkinci Adam adını vermiş. Atatürk döneminde 1929 buhranı sonrasında dünyada devletçiliğin yükselişe geçtiği 1930’lu yıllarda, Cumhuriyet rejimini destekleyen Kadro dergisi kadrosunda yer alan  Ş.S. Aydemir’in, Atatürk’ün “tek adam” olmayıp bir kadro hareketinin önderi olduğunu bilmesi gerekirdi. Örneğin Mahmut Esat Bozkurt çıkarılan bütün devrim yasalarının hazırlayıcısı olmuştur. Medeni Kanun çıkarılırken Atatürk, “Bu kanunu nasıl uygulayacaksın” diye sorunca, M.E. Bozkurt “Hukuk mektebi kuracağım paşam!” cevabını vermiştir. Atatürk’ün yanındaki kadronun üç üyesini (M.E. Bozkurt, Şükrü Saracoğlu, Dr. Reşit Galip) unutulmaktan kurtarmak için Cumhuriyet’in Üç Fedaisi (Eksik Parça Yayınları, 2023) adlı kitabı yazdım.

Atatürk’ün “tek” ve “yalnız adam” olmadığını kanıtlamak için Cumhuriyet’in Üç Fedaisi’nden bir alıntı yapacağım:

“Türkiye’ye sultanlıkvari bir başkanlık rejimi getirmek isteyen AKP iktidarı, hazırladığı anayasa taslağında, sultan-başkana TBMM’nin çıkardığı yasaları veto etme ve kafası estiğinde TBMM’yi dağıtma yetkisi veriyor. Bu yetki eleştirildiği zaman, her zamanki pişkinlikleriyle, ‘Ama bu yetkiyi Atatürk de istemişti’ diyorlar. Utanmasalar, bu yetkinin verilmiş olduğunu söyleyebilirler.

1924 Anayasası’nın yapılmasında kendisi de bir anayasa hukukçusu olan Mahmut Esat Bey’in büyük emekleri vardır. Anayasanın hazırlandığı dönemde gazetelerde yazdığı yazılarla, TBMM’de yaptığı konuşmalarla bu konudaki düşüncelerini açıklamıştı. En önemli konu, günümüzde Recep Tayyip Erdoğan’ın (başkan olduğunda) mutlaka sahip olmak istediği, yasaları veto etme ve Meclis’i feshetme yetkisiydi. Mahmut Esat Bey, TBMM’de yaptığı konuşmalarda bu yetkilerin cumhurbaşkanına verilmesine karşı çıktı.