Aylan ne değiştirdi?

“Auschwitz”e gittiğimde, beni en çok etkileyen şey “ırkçılığın sistematiğini” çözmek olmuştu... 
İnsanlık, Nazi kampları gerçeği ile karşılaştığında hep aynı soruyu sormuştu: “Bu iblislik nasıl mümkün olabildi?” 
Hannah Arendt ’60’larda yazdığı “Kötülüğün Sıradanlığı” kitabında bunu etüt eder ve “sorunun en ürkütücü yanı!” der; “Bu fenalığı yapanlar sıradışı canavarlar değil. Sıradan ve ‘normal’ insanlar. ‘Normallik’, canavarlığı daha korkunç hale getiriyor. En beter suçlar, ayırdına dahi varılmaksızın ‘normallik’ ikliminde işlenebiliyor...” 
“Kötülüğün sıradanlığının”; hiç düşünülmeden uyulan bir rutin kapsamında “akıl tutulması” yaşayan herkesi “Eichmann’laştıracağına” işaret eden düşünür Arendt, Nazi kampları realitesinin mantığını böyle faş etmişti.

Önce insanlıktan çıkarıyorlar 
“Sistematiğin” pratikte nasıl işlediğini ise ünlü İtalyan yazar Primo Levi “Onlar da mıİnsan?” isimli kitabında gene aynı yıllarda anlattı. 
“Auschwitz”de bizzat kalan Levi de, meselenin özünde “insanı önce insanlıktançıkarmak” ve ırkçılığın öznesi yapılan topluluğun “alt insan” kategorisine indirgenmesi olduğunu yazar. 
Yahudiler bir gün içinde “fırına” gönderilmedi. 
Önce “Yahudi karşıtı kamuoyu” inşa edilmiş; Yahudiler sonra vebalı gibi toplumdan ayrıştırılarak “gettolaştırılmış”, son aşamada “toplama kampları” kurulmuş... 
Yahudiler “hayvanla eşdeğer” noktaya indirgendiğinde artık hiç garipsenmeden (“normalleşen”) sürülerle katarlara yüklenip “son istasyon Auschwitz”e postalanmış. 
Gerisini Auschwitz’de rehberden dinlemiştim: 
Kampa sağ varanlar ilk iş olarak “isimlerinden arındırılmış”...