Manda

Amerika ile ilişkilerimiz aslında diğer Batılı ülkelerle olduğu gibi çok eski tarihlere dayanmıyor. Zaten ABD ’nin kuruluş tarihi de bilindiği gibi 4 Temmuz 1776. Yani onlar kurulurken biz Osmanlı’da gerileme dönemindeydik. 20. yüzyılla birlikte münasebetlerin başladığını söyleyebiliriz. Ancak bu ilişkilerin merkezinde de Amerikan Mandasına girme tartışmaları vardı. Yani o dönemde bazı kesimler belirli bir süre Amerika’nın koruması altına girmek için can atıyordu. İçinde bulunulan şartlardan başka şekilde çıkışın mümkün olmadığını düşünüyorlardı. Bu milletin insanüstü bağımsızlık mücadelesiyle Amerika veya bir başka ülkenin mandasını savunanlar büyük bir utancın esiri oldular. Fakat gel gör ki, daha sonraki dönemlerde ABD ile aramızda adı konulmamış bir “manda” yönetimi ihdas edildi.

Sözde bağımsızdık ancak ABD’nin gözünde Sovyetlere karşı ileri karakol vazifesi görüyorduk. Kendimizi vazgeçilmez zannediyorduk. Ruslara karşı kalkan olmakla övünüyorduk. NATO’nun sigortası olduğumuza inanıyorduk. Ne zaman ki Sovyetler Birliği tarih sahnesinden çekildi, işte o zaman aslında ABD’nin gözündeki gerçek değerimizi anlayabildik. İşin özüne bakarsanız Amerika her zaman aynıydı.

Bize yanaşırken de, bizden uzaklaşırken de merkezde hep kendi çıkarları vardı.

Amerika’dan icazet almak deyimi siyasi literatürümüzün değiştirilemez gerçeğiydi. Darbeleri yapanlar da, darbelere muhatap olanlar da işin arka planında ABD’nin olduğunu bilirdi.

Bazen de ABD ile olan ilişkilerde ‘manda’ denilemediği için ‘ittifak’ hatta ‘stratejik müttefik’ gibi eşitlik algısı içeren süslü ifadeler sıkça kullanıldı.

İşte böylesine tek tarafın baskın olduğu bir ilişki modelinde tabiri caizse at izinin it izine karıştığı birçok olay ve gelişmeleri ABD senaryolarıyla yaşamak zorunda bırakıldık.

Amerika hiç bir zaman işi şansa bırakmak istemedi. Hep garantiye oynadı. Eğitim sistemimizi Fulbright Komisyonu ile kontrol etti. Askeri yapımızı NATO ile denetledi. Holywood ile bütün dünyada olduğu gibi bizi kendisine hayran(!) bıraktırdı. Kiralık