Almanya

Olağan hallerde bunun bir önemi olmaz veya farkedilmez ama Türkiye’nin herhangi bir ülkeyle iyi ilişkilere sahip olması aslında bir kazanımdır. İlişkiler durduk yerde kendiliğinden iyi olmaz ve kendiliğinden gelişmez. Hatta, sözkonusu Türkiye gibi bir imparatorluk bakiyesi ülke olduğunda bazen işe zemin seviyesinin altından başlamanız gerekir. Herhangi bir ülkeyle iyi ilişki kurmak için yıllar süren diplomatik mesai, iyi örülmüş bir ticari alışveriş sistemi, güvenlik ve strateji dengelerine kadar sayısız ünite birden çalışmak zorundadır. Dış ilişkilerin temel prensibi olan “karşılıklı çıkarlar” denilen şey çoğu zaman kendiliğinden ortaya çıkmaz; çaba gerektirir. Karşılıklı çıkarları ortak olan birçok ülke ilişki kuramaz veya birçok ülke var ki karşılıklı çıkarları olmadığı halde ustalıkla bunu yaratırlar. Sadece modern zamanlarda değil her çağda iyi ilişki hem bir zaruret, hem de uğruna çaba göstermeye değer bir hedeftir. Mesela, Türkiye ABD ilişkileri böyledir. Birden, mecburen, kaçınılmaz olarak doğmamıştır. Gerekenler yapıldığı için iki ülke müttefik olmuştur.