Kur’an’da bir ahlak kavramı: “Sâlih amel”

Filistin asıllı Kanadalı İslam hukukçusu Prof. Wael B. Hallaq’tan (Vâil b. Hallâk) bir derleme, Ahlâkî Yöntemsellik: Şeriat, Anayasa ve Ulus Devlet adıyla dilimize çevrildi (İstanbul 2023). Yazarın verdiği bilgiye göre, çağdaş Fransız filozofu Michel Foucault, 16. yüzyıldan sonra Avrupa’da ortaya çıkan yeni yönetim şeklinde toprak egemenliğinden mülkiyet ve insan egemenliğine geçildiğini belirtmiştir.

Vâil b. Hallâk, Foucault’nun bahsettiği Avrupa’ya özgü yönetim sistemiyle Kur’an’daki sistemi karşılaştırır. Yazarın Kur’an’da “sâlih” (iyi ve yararlı olan) kavramı bağlamında yaptığı karşılaştırmaya göre, “Kur’an sistemi, zorbacı himayeciliğe dayanan bir reisin (patriarch) otoritesi ve gözetiminden değil, yüce bir adalet maksadından türetilen bir modeldir. Avrupa’da uysal ama aynı zamanda yetkin [yetişmiş], maddi olarak üretken ve siyasi olarak sadık bir özne yetiştirmek ve imal etmek için disiplin, güç, gözetleme ve güvenlik tanzim edilirken; Kur’an’da sâlih amel, ahlâkî mesuliyet, sosyal sorumluluk ve adalet paradigmaları üretmek için disiplin ve ilâhî...