Adaletin İslâmî felsefesine bir örnek

Görebildiğim kadarıyla klasik Müslüman ulema arasında hem Kur’an ve hadislerden hem de zamanının ilmî ve felsefî birikiminden yararlanarak ‘adalet’i en iyi anlatanlardan biri, belki de birincisi Râgıb el-Isfahânî olmuştur. O, ahlak ve insana dair kitaplarının yanında, Kur’an tefsiri, Kur’an terimleri sözlüğü ve edebiyat alanlarında da eserler yazmıştır. Isfahânî’nin, m. 11. yüzyılın ilk çeyreğinde vefat ettiği bilgisi doğruysa, İslam filozofları dışında, sistematik ahlak kitabı yazan ilk din âlimi olduğu söylenebilir.

Aşağıda Isfahânî’nin ez-Zerîʿa ilâ Mekârimi’ş-Şerîʿa (Erdemlere giden yol) adlı kitabından (Kahire 1985, s. 350-358) adalet konusunda bazı pasajlar sunacağım.

Sunduğum bilgiler, siyasal ve ideolojik sebeplerle adaletin ayaklar altına alındığı bugünlerde kültürümüzden kopuşumuzu kanıtlayan örneklerden sadece biridir.

HHH

“Adalet, eşitliği de içeren bir kavramdır... Adalet kelimesi, öncelikle insanın (ruhsal) potansiyeli itibariyle ondaki doğuştan gelen bir eşitlik isteğini içerir. Eylem bağlamında düşünüldüğünde ise, ‘başkalarına...