Itri’nin Tekbiri

Alex Inkeles ve David Smith adlı sosyal bilimcilerin modern olma adı altında theorize ettikleri modern adam, modernitenin bugünkü kısır döngüsü kadar çıkmazına da işaret eder. Inkeles ve David’in amacı bu değildir aslında. Onlar modern adamın oluşumuna ışık tutarak bu çerçevede bir teori geliştirmek ve modern olmak için şunu şunu yapmak gerekir diye bir formülasyon ortaya koymak isterler. Üzerinde çalıştıkları altı gelişmekte olan ülkelerin incelemesi onları modern adamın kreasyonu sonucuna götürür. Onlara göre modern bilinçli katılımcı vatandaş demektir, kişisel etki alanı olan demektir, geleneksel güçlerden arınmış demektir ve yeni tecrübelere açık demektir. Bu da, onlara göre, sanayileşmişliğini tamamlamış batılı ülkeler demektir. Adeta yutulmak üzere hazırlanmış hap gibi, tablet gibi bir şeydir bu. Bünyesine alan modernleşecektir. Bu durumda yeniliklere açık olmayan modern mi olmayacaktır, kişisel etki gücü olan herkes ille de modern de mi olmuş olacaktır, gelenekselliğe bağlılık sağlayan modernitenin hışmına mı uğrayacaktır gibi çıkmaza götüren sorular teorinin temelde ne denli problemli olduğuna da bir ispat niteliğindedir.