Bir sözleşmenin ruhu ihlal edilir mi?

Yukarıdaki sorunun cevabı bana kalırsa hayır. Çünkü bir sözleşme veya antlaşma ya ihlal edilir ya da edilmez. Ama Washington’daki Ortadoğu Enstitüsü’nün (MEI) bir uzmanına göre ruhu da ihlal edilebiliyor ve Montrö Sözleşmesi söz konusu olduğunda Rusya tam da bunu yapıyor. Askeri kargoyu ticari gemilerle taşıyor, Ukrayna ve Suriye’de verdiği savaşları destekliyor. Hatta Türkiye Rus ticari gemilerinin geçişine Boğazları kapatmadığı için Rusya’nın savaş finansmanına dolaylı katkıda bulunuyor.

Uzman Türkiye’nin 28 Şubat itibarıyla Boğazlarından transit geçişi savaş gemilerine kapattığını söylüyor ama o -belki bilerek, belki bilmeyerek- daha fazlasını talep ediyor. Rusya’nın ruh ihlali karşısında Türkiye’nin sözleşmenin tamamını ihlal etmesini, serbest geçiş ilkesini ortadan kaldırmasını, 1936’da kendisine öyle bir yetki verilmese, sözleşmenin ikinci maddesi yükün niteliği ne olursa olsun ticaret gemileri bu boğazlardan geçer dese de, Rus malı taşıyan ticaret gemilerine geçişi kapatmasını talep ediyor.

MEI’nin web sayfasındaki 18 Mayıs tarihli yazıda hangi geminin hangi askeri malzemeyi taşıdığı dahi var. Rusların bu amaçla eski bazı Türkiye bayraklı gemileri aldığını...