80’ninci yılında Birleşmiş Milletler

Birleşmiş Milletler geçtiğimiz hafta 80’ninci doğum gününü kutladı. İçeriden bakanlar önemine, dışarıdan bakanlarsa üstündeki yüke, uluslararası barış ve güvenliği sağlamaktaki yetersizliğine değindi. Kaçınılmaz olarak başarılı olup olmadığı tartışıldı. Ukrayna’da Rusya’yı, Gazze’de İsrail’i, İran’da Amerika’yı engelleyememesi konuşuldu. Farklı biçimleriyle Güvenlik Konseyi reformu ve örgütün mali sorunları masaya yatırıldı.

Yaşlandığını ve işlevsizleştiğini, ardılı olduğu Milletler Cemiyeti’ne benzemeye başladığını söyleyenler bile çıktı. Ama takip edebildiğim kadarıyla örgütün norm koyucu ve koruyucu özelliğinin giderek erozyona uğraması, kurucu ve kollayıcı olan ülkelerin, Güvenlik Konseyi’nin beş daimî üyesinin, özellikle de Amerika’nın ifadesini Şart’ın ikinci maddesinde bulan ilkeleri açıkça ihlal etmesi pek konuşulmadı.

Oysa BM’yi BM yapan bu normlar, başta iç işlerine müdahale etmeme ve güç kullanmama, güç tehdidinde bulunmama ilkeleriydi. Örgüt İkinci Dünya Savaşı sırasında yapılan uzun müzakerelerin neticesinde San Francisco’da gerçekleşen geniş katılımlı bir konferansın sonucunda 26 Haziran 1945’te kurulurken amaç bir daha dünya savaşı yaşanmaması, beş...