Kıraathane

Kıraathaneler veya Anadolu tabiriyle kahveler, insanlarımızın alıştığı  sivil mekânlardır. Bazılarında çeşitli şans oyunları oynanır, bazılarında ise sadece oturulur, çay kahve içilir, sohbetler edilir, muhabbetlere dalınır. Bir bakıma emeklilerin de uğrak yeri, dostlarla yârenlik edilecek sığınaklardır. Benim doğup büyüdüğüm Güneydoğu’da ayrıca bu yerlerde, dama ve satranç gibi zekâ oyunları çok oynanır. Ben de delikanlılığımda oynadım. Halk o yüksek irfanıyla iskambil, okey ve kâğıt oyunlarının oynandığı yerlere ‘kahve’, satranç ve dama oynanan dükkânlara ise ‘çayhane’ adını takmıştır. Çayhanelere sadece sohbet etmek için gidenlerin ise haddi hesabı yok. Güneydoğu Anadolumuzun halkı çok dindardır. Siirt, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Bitlis ve Van gibi şehirlerimizde çayhanelerde buluşanlar, dinî sohbet eder, menkıbe, kıssa ve hikâye anlatır, gündemdeki meseleleri konuşur. Eskiden beri hayalini kurduğum bir düşünceydi ‘kıraathane’lerin aslî hüviyetine dönmesi. Zira ecdadımız adını koymuş: “Kıraathane”, yani okuma yeri. Bu kutlu mekânlar, zamanla bozulmuş, asıl işlevini yitirmiş. Sonra bazıları, kötü amaçlarla (kumar gibi) kullanılmaya başlanmış. Bir ara o hayalim canlanır gibi oldu. Bazı kahvehanelere kütüphaneler kuruldu, kitaplar kondu. Ama bu sembolikti. Derme çatma uyduruk kitaplıklar mahzun, kitapların ise boynu büküktü. Yıllar önce bu misyonu üstlenecek “semt kütüphaneleri” kurulması gerektiğini yazdım. Benim gibi bir iki yazar daha kaleme aldı bu tür yazıları. Ama uygulama imkânı bulamadı bu projeler. Sonra bazı belediyeler ‘semt konakları’nı kurdu. Güzel isimler de verdiler. Şair ve yazarlarımızın adları konuldu bu mekânlara. Ama daha çok çocukların ve kısmen gençlerin uğrak yeri oldu sadece. “Bilgi Evi” adı altında kurulan mekânlar ise öğrencilerin daha ziyade ödevlerini rahat yapabilecekleri ve bilgisayar oynayabilecekleri yerlerdi. Geçenlerde Cumhurbaşkanımız “Millet Kıraathaneleri”ni kuracaklarını açıklayınca, benim gibi kültüre değer veren...