Müstesna bir hoca Cemil Meriç

Bâbıâli Lokantası asma katının başkonuğu, bu hafta Ümit Meriç Hanımefendiydi. Bâbıâli Enderun Sohbetleri’ne yüksek bir iştirak vardı. Hele o gençler! Edebiyat muallimi Emin Damdam ve öğrencileri salona ayrı bir mana kattı. Ümit Hanım, iki saatte her yaş kademesinden insana, babası mütefekkir Cemil Meriç’i anlattı. Herkes pürdikkat dinledi. Sonra sorulara cevap verildi.

                Büyük zatların yâd edildiği ortamlarda mevzular derinleşiyor, konuşmalar irtifa kazanıyor, fikirler zihinlere nakşoluyor. Bizim neslin müstesna hocalarından, mümtaz rehberlerinden ve seçkin yazarlarındandı Cemil Meriç. 1980’li yıllarda edebiyat mahfillerinde sohbetlerini dinlediğim, eserlerini okuduğum Bu Ülke yazarını, Dursun Gürlek Hoca ile birlikte ziyaret etmiştik. Göztepe’deki o evde, kitaplardan meydana gelen odada Cemil Hoca, asırlar ötesinden gelen bir hatip, bir mürebbi, bir muallim gibi gözüme görünmüştü. Sonra Kırk Ambar çıkmıştı. Alıp, büyük bir iştahla okumuştum. Çalıştığım gazetede sekreterliğini yapanlar vardı: Salih Suruç, Haluk İmamoğlu, Muhsin Demirel ve  Mehmet Paksu. Necmettin Şahiner ise onunla Bediüzzaman ve eserleri hakkında uzun bir mülakat yapmış ve bu konuşmaları kitaplaştırmıştı.

                Ümit Meriç’in babasını anlatacağı haberi, kültür dünyamızda bir sevinç dalgası meydana getirdi. Gelebilenler geldi, salon doldu taştı, gelemeyenler selam yolladı ve biz kitap/irfan/medeniyet odaklı bir sohbetin şanslı dinleyicileri olduk. Ümit Hanım, sosyolog ve düşünür Cemil Meriç’in hayrül halefi, kızı, talebesi, kitap okuyucusu, ‘kraliçesi’, hayırlı evladı... Allah her anne babaya böyle kadirbilir, salih ve sahih evlatlar nasip etsin. Cevdet Paşa’nın Toplum ve Devlet Görüşü,  Sosyoloji Konuşmaları, Türkiye Kanatlarınızın Altında, Ebediyetin Huzurunda, Seyyahların Aynasında İstanbul, Işık Batıdan da Gelir gibi eserlerin müellifesi olan Ümit Meriç, konuşmasında babasını merkeze alarak bir bakıma Türkiye’nin son yüzyılının panoramasını çizdi. Cemil Meriç’in aile çevresinden başlayarak yetiştiği muhiti, hocalarını, İstanbul hayatını, kitaplarını, talebelerini, Hocaya kitap okuyan sekreterleri anlattı. İnsanın yüreğine hitap eden bir film gibi herkes sonuna kadar hitabeyi dinledi. Ve imza faslı! İnsan Yayınları’ndan çıkan Babam Cemil Meriç kitabını dinleyiciler imzalattı. Genişletilen ve zenginleştirilen eseri, yıllar önce okumuştum. Yeni faslıllar eklenmiş. Gece boyunca hızla okudum. Bir düşünce seyyahının heyecan yüklü, maceralarla dolu seyahatini takip ediyoruz. İlk yazı, ilk heyecan, ilk hoca ve vatan sevgisi. Sonra İstanbul. Fethi Paşa Korusu’ndaki ev, Çengelköy, Sahaflar, üniversite ve gönül dostları. İç gözü açık, mütecessis bir şahsiyetin arayışları. Doğu Batı arasında mekik dokuyan bilge.  Kitaplar, kütüphaneler ve dostlar. Bir şuur, bir idrak, bir irfan ve bir medeniyet mümessilidir Cemil Meriç. Bizi de uyandırmak, uyarmak ve ayağa kaldırmak istedi. Dergiler, yelpazenin farklı renkleri, tonları ve “Son Osmanlı”. Suretler ve siretlerle bezeli, muhtevası fevkalâde bu eseri biliyorum okuyacaksınız ama Ümit Hanımın şu satırlarını paylaşmadan da edemedim: “Bombalarla titreyen dünyamızda, kucağında kitaplardan bir buketle bize gülümseyen babam Cemil Meriç’e, ‘Nesl-i ati destanlarına bir zafer ve bir fedakârlık numunesi olmayı başarmış hakiki bir insan’ olduğu için, sizlerle beraber, talebesi ve okuru olarak saygı ve sevgilerimi sunuyorum. Ruhun şad olsun babacığım!”