Cuntacılar orduyu lağvetti

GÜNÜN TARİHİ: 3 Ağustos 1960
Hür seçimlerle iktidara gelmiş olan Demokrat Parti hükûmetini deviren 27 Mayıs Darbecileri, 3 Ağustos 1960’ta Ordu içinde ikinci bir darbeyi gerçekleştirerek 235 Ge­ne­ral i­le A­mi­rali top­lu­ca e­mek­li­ye sevketti. Yekûna bakıldığında, bu sayı o dönemdeki Ge­ne­ral i­le A­mi­rallerin yüzde seksenine tekabül ettiği anlaşılıyor.

Bu olağandışı gelişme, bilâhare “E­min­su­lar Hâ­di­se­si” olarak isimlendirildi. Açılımı “Emekli İnkılâp Subayları” şeklindedir. Bilâhare, daha alt kademedeki subayların da dahil edildiği “Eminsular”ın sayısı, Şubat 1961’e gelindiğinde yekûnun 5200’ü geçtiği görüldü.

Bu durum, mevcut ordunun adeta lağvedilmesi ve cuntanın emrinde yeni bir ordunun kurulması anlamını taşıyordu. Yani, 27 Mayıs Cuntası, peşpeşe iki darbe yapmış oluyordu.

Birinci darbe ile, mevcut meşrû iktidarı (Demokrat Parti hükümetini) devirdi.

İkinci darbe ile de, generaller dahil ordunun hemen her kademesinde bulunan binlerce subayı emekliye sevk ederek, meslektaşlarını tasfiye ettiler.

Bu hadisenin yaşandığı dönemde, halk arasında “Devrim, kendi evlâtlarını da yer” ifadesi çokça kullanılmaktaydı.

* * *

Meşrû iktidara son vererek Başbakan ve bakanları katleden 27 Mayıs Cuntasının işlemiş olduğu cinayetler, saymakla bitecek gibi değil. Onların zulüm ve cinayet listesi hayli kabarıktır.

Meselâ, darbe yapıldığı esnada, Genelkurmay Başkanlığı makamında bulunan kişi Rüştü Erdelhun Paşa’yı ele alalım.

İstiklâl Harbi kahramanlarından olan Erdelhun Paşa, 23 Ağustos 1958'den beri o makamda bulunuyordu.

1894 Edirne doğumluydu ve yirmi yaşından, yani 1914'ten beri ordunun içinde çeşitli kademelerde başarılı hizmetlerde bulunmuş şerefli bir subaydı.

Ordunun başında bulunduğu 1958'den beri bünyede yaşanan bir rahatsızlığın, bir hazımsızlığın farkındaydı.

Ancak, ordunun siyasete ve ideolojik cereyanlara kapılmasını doğru bulmuyor ve bu düşüncesini hemen her fırsatta seslendiriyordu.

Başkomutanın darbeye taraf olmadığını anlayan alt kademelerdeki cuntacılar, gizli bir faaliyet yürüttüler ve 27 Mayıs gecesi Korgeneral Cemal Madanoğlu liderliğinde her yönüyle insanlık dışı bir darbe gerçekleştirdiler.

Aynı esnada, Erdelhun Paşayı da tutsak edip bütün rütbelerini söküp attılar. Kendince, onu er seviyesine indirgemiş oldular.

Ardından, Yassıada’ya sevk edilen Erdelhun Paşayı da, tıpkı Demokrat Partililer gibi türlü hakaret ve işkencelerin yanı sıra, o adâletsiz mahkemede yargılayıp cezalandırdılar.

Gümüşpala’nın yaşadıkları

Darbe cuntası tarafından ilk etapta emekliye sevk edilenler arasında, iki ay kadar evvel (6 Haziran) Genelkurmay Başkanlığına getirilen Org. Ragıp Gümüşpala da vardı.